раскало́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
раскалю́ся |
раско́лемся |
| 2-я ас. |
раско́лешся |
раско́лецеся |
| 3-я ас. |
раско́лецца |
раско́люцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
раскало́ўся |
раскало́ліся |
| ж. |
раскало́лася |
| н. |
раскало́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
раскалі́ся |
раскалі́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
раскало́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
раскало́цца сов.
1. расколо́ться;
пале́на ~ло́лася папала́м — поле́но расколо́лось попола́м;
лёдавая паве́рхня ~ло́лася — ледо́вая пове́рхность расколо́лась;
2. перен. (распасться) расколо́ться;
гру́па ~ло́лася на два ла́геры — гру́ппа расколо́лась на два ла́геря
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
раскало́цца, ‑калюся, ‑колешся, ‑колецца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раздзяліцца, разваліцца на часткі ад удару або ціску, даць трэшчыну. Раскалолася, як цацачная, і рухнула каменная лазня, выбуховай хваляй скінула з рэек вагон. Навуменка. Лёдавая паверхня мора раскалолася і была падобна на панцыр гіганцкай чарапахі. Бяганская. / у перан. ужыв. І раптам увесь гэты гарачы і ясны дзень раскалоўся ад свісту. Чорны.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.); перан. Распасціся на дзве або некалькі груп у выніку рознагалоссяў. Свет раскалоўся на два лагеры. □ Народніцтва раскалолася на прыхільнікаў і праціўнікаў палітычнай барацьбы. «Полымя».
3. перан. Разм. Выдаць, расказаць тайныя, сакрэтныя звесткі. Спачатку [Косцік] хацеў падгаварыць і Воўку, каб разам .. ісці ў лес, потым перадумаў. Воўку — не. Скнара ён і размазня. Зловяць немцы, прыціснуць Воўку, ён і расколецца. Арабей. Пан Мазурэцкі глядзеў на Рыгора і думаў сабе: «Гэты расколецца, нідзе дзенецца». Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расколо́ться раскало́цца, мног. параско́лвацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
расще́литься сов., обл. раскало́цца, трэ́снуць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надкало́цца, ‑колецца; зак.
Раскалоцца не поўнасцю. Палена надкалолася. Клюшка надкалолася.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накало́цца, -калю́ся, -ко́лешся, -ко́лецца; -калі́ся; зак.
1. Наткнуцца на што-н. вострае.
Н. на цвік.
2. Раскалоцца, расшчапіцца не да канца; надкалоцца.
Гарбуз накалоўся.
|| незак. нако́лвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рассе́стьсяII сов. (дать трещины) рассе́сціся, раскало́цца;
стена́ рассе́лась сцяна́ рассе́лася (раскало́лася).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
накало́цца, ‑калюся, ‑колешся, ‑колецца; зак.
1. Наткнуцца на што‑н. вострае, наравіцца ўколам. Накалоцца на цвік.
2. Раскалоцца, расшчапіцца не да канца; надкалоцца. Пень накалоўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разда́цца², -да́мся, -дасі́ся, -да́сца; -дадзі́мся, -дасце́ся, -даду́цца; -да́ўся, -дала́ся, -дало́ся; -да́йся; зак.
1. Стаць большым, шырэйшым.
Р. ў плячах.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Расступіцца, рассунуцца ў бакі.
Натоўп раздаўся ў бакі.
3. Раскалоцца, распароцца па шве.
Мех раздаўся.
|| незак. раздава́цца, -даю́ся, -дае́шся, -дае́цца; -даёмся, -даяце́ся, -даю́цца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)