разьба́, -ы́, ж.

1. гл. рэзаць.

2. Узор, малюнак, выразаны на цвёрдых матэрыялах.

Р. па дрэве.

Мастацкая р.

3. Вінтавая нарэзка.

|| прым. разьбя́рны, -ая, -ае і разьбо́вы, -ая, -ае (да 3 знач.).

Разьбярны інструмент.

Разьбовае кальцо.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разьба́ ж., в разн. знач. резьба́;

р. па дрэ́ве — резьба́ по де́реву;

маста́цкая р. — худо́жественная резьба́;

шру́бавая р. — винтова́я резьба́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разьба́, ‑ы, ж.

1. Вырэзванне ўзораў, малюнкаў на цвёрдых матэрыялах. Мастацкая разьба.

2. Узор, малюнак, выразаны на цвёрдых матэрыялах. Хаты не проста цяп-ляп, а шаляваныя, з разьбой на белых ці блакітных ліштвах. Брыль.

3. Вінтавая нарэзка. Унутраная разьба. Знешняя разьба. □ Я глянуў на Тарасюка. Ён закручваў вечка біклагі і ніяк не мог трапіць на разьбу. Рукі ў яго дрыжалі. С. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разьба... (гл. рэзьба...).

Першая састаўная частка складаных слоў; ужываецца замест «рэзьба...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напрыклад: разьбафрэзерны, разьбарэз, разьбамер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэ́заць, рэ́жу, рэ́жаш, рэ́жа; рэ́ж; рэ́заны; незак.

1. каго-што. Раздзяляць на часткі, аддзяляць ад цэлага чым-н. вострым.

Р. нажом хлеб.

Р. сала.

Р. на кавалкі.

Р. метал.

Р. дровы (пілаваць). Р. камунікацыі (перан.: перарываць, парушаць). Р. па жывым (таксама перан.: дзейнічаць жорстка).

2. каго-што. Рабіць надрэз, разразаць, а таксама (разм.) аперыраваць.

Р. нарыў.

3. каго (што). Забіваць чым-н. вострым.

Р. авечку.

Р. курэй.

Воўк рэзаў авечак (загрызаў; разм.). Без нажа рэжа хто-н. каго-н. (перан.: ставіць у цяжкае, бязвыхаднае становішча; разм.).

4. перан., каго-што. Ставіць у бязвыхаднае становішча; губіць (разм.).

Р. мой праект.

5. што, па чым. Рабіць адбітак каго-, чаго-н. на паверхні чаго-н. вострым інструментам; вырабляць вырэзваннем.

Р. па дрэве.

Р. на медзі.

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прычыняць рэзкі боль, уразацца ў цела; непрыемна дзейнічаць на вочы, слых і пад. (пра вецер, святло, гук і пад.).

Цвік рэжа ў боце нагу.

Каўнер рэзаў шыю.

Зыркае сонца рэзала вочы.

Яго голас рэжа слых.

7. безас., што. Пра адчуванне рэзі.

Рэжа ў жываце.

8. што. Гаварыць проста, адкрыта (разм.).

Р. праўду ў вочы.

9. каго (што). Ставіць дрэнную адзнаку на экзамене (разм.).

10. што, у што і без дап. Ужыв. замест многіх дзеясловаў для перадачы энергічнага дзеяння, якое абазначаецца гэтымі дзеясловамі (разм.).

Р. польку (танцаваць). Р. у карты (гуляць).

11. што. Удараць па датычнай, накіроўваючы ўбок, у косы палёт (спец.).

Р. мяч.

|| зак. разрэ́заць, -э́жу, -э́жаш, -э́жа; -э́ж; -э́заны (да 1 і 2 знач.), зарэ́заць, -э́жу, -э́жаш, -э́жа; -э́ж; -э́заны (да 3, 4 і 9 знач.) і зрэ́заць, -э́жу, -э́жаш, -э́жа; -э́ж; -э́заны (да 9 і 11 знач.).

|| аднакр. разану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́, (да 1, 6—8, 10 і 11 знач.; разм.) і рэ́знуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1, 6—8, 10 і 11 знач.; разм.).

|| наз. рэ́занне, -я, н. (да 1—3, 5 і 11 знач.), рэ́зка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 1 знач.) і разьба́, -ы́, ж. (да 5 знач.).

Апрацоўка металаў рэзаннем.

Разьба па дрэве.

Рэзка хлеба.

|| прым. рэ́зальны, -ая, -ае (да 1 і 5 знач.; спец.) і разны́, -а́я, -о́е (да 5 знач.).

Рэзальны апарат.

Разныя работы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

резьба́ ж.

1. (действие) разьбя́рства, -ва ср., разьба́, -бы́ ж.;

2. (вырезанный рисунок) разьба́, -бы́ ж.;

3. техн. разьба́, -бы́ ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

фігу́рысты, -ая, -ае (разм.).

1. Складаны па форме.

Фігурыстая разьба.

2. Які мае прыгожую фігуру (у 5 знач.).

Ф. хлопец.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нарэ́зка, -і, ДМ -зцы, ж.

1. гл. нарэзаць.

2. Вінтавая разьба, якая робіцца звонку або ўнутры прадмета.

Вінтавая н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэзьба... (а таксама разьба...).

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «разьба» (у 1, 3 знач.), напрыклад: рэзьбанакатны, рэзьбанаразны, рэзьбатакарны, рэзьбашліфоўшчык.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надако́нны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца над акном (вокнамі). Надаконная разьба.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)