размака́ць гл. размокнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
размака́ць
дзеяслоў, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
размака́е |
размака́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
размака́ў |
размака́лі |
| ж. |
размака́ла |
| н. |
размака́ла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
размака́ючы |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
размака́ць несов. размока́ть; см. размо́кнуць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
размака́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да размокнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размо́кнуць, -ну, -неш, -не; размо́к, -кла; зак.
Набраўшы вільгаці, разбухнуць, размякнуць.
|| незак. размака́ць, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
размока́ть несов. размака́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Мурту́шка ’мачанне’ (трак., Сл. ПЗБ). Балтызм. Параўн. літ. mùrti ’размакаць, размякаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Размяка́ць ’разбухаць’ (мядз., Сл. ПЗБ), ’размакаць’ (Нас.), размякчэ́ць ’зрабіцца мяккім’ (Юрч. СНЛ). Ад раз- і мя́кнуць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пацюлёзаць ’памыць абы-як’ (паст., Сл. ПЗБ). Экспрэсіўнае ўтварэнне, пабудаванае на незвычайным спалучэнні гукаў, першасную форму якога цяжка вызначыць. Параўнг падобныя: цюлюнкаваты ’непаваротлівы, марудны, павольны ў рухах’, цюмцяляй, цямцялей ’тс’. Можна дапусціць генетычную сувязь з літ. tiTžti ’мокнуць, размакаць’, семантьп. а якога, аднак, аддаленая ад разглядаемага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пія́вы ’працавіты’ (чэрв., Сл. ПЗБ). Параўноўваюць літ. pyti ’размакаць (пра зямлю), станавіцца мяккім (пра характар)’; papijęs ’добры, мяккі, які ўвесь аддаецца працы, дабрыні і г. д.’ (Грынавяцкене, тамсама, 3, 527), што не пераконвае; хутчэй, з пілявы ’рухавы’ (гл.), да піліць 2, параўн. польск. pilać ’дбаць’, варыянт pilić ’старацца, дбаць’, што звязана з pilny ’старанны’ (Банькоўскі, 2, 579), гл. пільны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)