раздо́р м. сва́рка, -кі ж., зва́дка, -кі ж., разла́д, -ду м.; (нелады) нелады́, -до́ў ед. нет;
семе́йные раздо́ры сяме́йны разла́д (сяме́йныя нелады́);
◊
я́блоко раздо́ра я́блык разла́ду.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Раздо́р ’драўляныя вілы’ (барыс., Сл. ПЗБ), рус. дыял. раздо́р ’расшчэпленае дрэва’, ’заезд пры аранні’, ’стан, калі дзве ліны (у бурлакоў) шырока разыходзяцца ў розныя бакі’. Ад раз- і драіць, дзерці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Раздо́ры
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы
|
мн. |
| Н. |
Раздо́ры |
| Р. |
Раздо́р
Раздо́раў |
| Д. |
Раздо́рам |
| В. |
Раздо́ры |
| Т. |
Раздо́рамі |
| М. |
Раздо́рах |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
разла́д, -у, М -дзе, м.
1. Адсутнасць адзінства, адпаведнасці, згоднасці.
Р. у працы.
2. Нязгода, нелады; раздор.
Р. у сям’і.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разла́д, -ду м.
1. разла́д;
р. у пра́цы — разла́д в рабо́те;
2. раздо́р;
сяме́йны р. — семе́йный раздо́р;
◊ я́блык ~ду — я́блоко раздо́ра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нелады́ ед. нет, разг. нелады́, неуря́дица ж., тре́ния, раздо́р м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Не́лад ’не́парадак, нязгода’ (Нас.), нэ́лад ’нелады’ (драг., З нар. сл.), укр. не́лад ’бязладзіца, непарадак’, рус. не́лад ’раздор, нязгода’. З не і лад, гл. ладзіць; сюды ж неладом ’не ў лад, бязладна’ (Ян.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разла́д, ‑у, М ‑дзе, м.
1. Адсутнасць адзінства, адпаведнасці, згоднасці. Душэўны разлад. □ Пісьменнік [Янка Брыль] трапна паказаў сацыяльны разлад паміж бацькамі і дзецьмі, разлад, які канчаткова і беспаваротна загубіў бацькоў-мукасеяў. Майхровіч.
2. Нязгода, нелады; раздор. У разладзе, які з прыходам Просі пасяліўся ў Антосевай сям’і, відавочна выяўлялася нейкая памылка: толькі — якая? чыя? Васілевіч. Пакутуючы ад разладу з Лёдзяй, .. [Юрка] цэлую ноч прыдумваў самыя неверагодныя кары сабе і Севу. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разва́л м.
1. (действие) в разн. знач. разва́л, -лу м., разва́льванне, -ння ср.;
2. (состояние) разва́л, -лу м.;
3. (разлад, раздор) разва́л, -лу м., разла́д, -ду м.;
4. (беспорядок) разг. разва́л, -лу м., беспара́дак, -дку м.;
5. (половина распиленного вдоль бревна) спец. пла́шка, -кі ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Рагаза́ 1 ’усе рэчы, што не прылягаюць шчыльна адна да адной’, ’сукаватая палка, ламачына, сук’, ’беспарадак’ (Нас., Гарэц., Бяльк.), ’рагаццё’ (Юрч.), ’няўмека’ (Сцяшк. Сл.), раго́зіна ’сукаватая палка’ (Сцяшк.), раго́за ’нешта калючае, зачэпістае’, ’сварлівы чалавек’ (КЭС), рагазу́лька ’раскірака’, ’нешта раздвоенае’ (Гарэц.), рагазю́лі: вілакі нейкія, як рагазюлі, стаяць у вачах (Наша слова, 1992, 19 лют.), ст.-бел. рагоза ’дрэнны чалавек’ (Баркулабаўскі летапіс), сюды ж рагазіць ’перашкаджаць’ (Гарэц.), рус. дыял. ра́гоза́ ’раздор’, ’сварлівы чалавек’, ра́гози́ть ’балбатаць, хлусіць, мітусіцца ўпустую’, ст.-рус. рагоза ’сварка’, рагозьнъ ’сварлівы’, рогозити ся ’абурацца’, Фасмер збліжае з серб.-ц.-слав. рогал̑евати ’непакоіць’, славен. regetáti ’квакаць’, ’трашчаць’, лат. rēdzêt ’гневацца’ (Фасмер, 3, 429). Бязлай (3, 144–145) узводзіць да *rag‑, што са змененым вакалізмам выступае ў *rog‑ (рагатаць) і reg‑ (гл. рыгаць). Гл. таксама Сной, 599. Няпэўна; для некаторых слоў нельга выключыць сувязь з рог 1 (гл.) на базе метафарычнага пераносу па форме рэаліі.
Рагаза́ 2 ’рагоз’ (Мат. Гом.), ragozá (Арх. Федар.). Гл. рагоз.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)