развя́зваць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. развя́зваю развя́зваем
2-я ас. развя́зваеш развя́зваеце
3-я ас. развя́звае развя́зваюць
Прошлы час
м. развя́зваў развя́звалі
ж. развя́звала
н. развя́звала
Загадны лад
2-я ас. развя́звай развя́звайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час развя́зваючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

развя́зваць несов., в разн. знач. развя́зывать; см. развяза́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

развя́зваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да развязаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

развяза́ць, -вяжу́, -вя́жаш, -вя́жа; -вяжы́; -вя́заны; зак.

1. каго-што. Раз’яднаць канцы чаго-н. звязанага, вызваліць ад розных завязак.

Р. вузел.

Р. хустку.

Р. мяшок.

2. перан., што. Даць чаму-н. развіцца, разгарнуцца, праявіцца ў поўнай меры.

Р. ініцыятыву мас.

◊

Развязаць рукі каму — даць свабоду дзеянняў, вызваліць ад якіх-н. абавязацельстваў.

Развязаць язык каму — прымусіць разгаварыцца.

|| незак. развя́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. развя́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж. (да 1 знач.) і развя́званне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

развя́зывать несов. развя́зваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

развя́званне ср. развя́зывание; развя́зка ж.; см. развя́зваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

развя́званне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. развязваць — развязаць і развязвацца — развязацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

развя́звацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да развязацца.

2. Зал. да развязваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рашы́ць, рэшы́ць ’прыйсці да заключэння; вырашыць, надумаць’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, ТС), ’развязаць, вырашыць (задачу)’ (Янк. 3.), ’патраціць, ліквідаваць, зрасходаваць, знішчыць’ (Янк. 3., Мат. Маг., ТС), рэшы́цца ’пазбавіцца, страціць’ (Растарг.). Параўн. рус. реши́ть ’вырашыць’, укр. ріши́ти ’вырашаць, пазбаўляць, губляць’, каш. řešëc ’вязаць’, чэш. řešit, славац. riešiť, харв. riješiti, серб. ре́шити ’тс’, славен. rešiti ’развязаць, выратаваць’, балг. реша́ ’вызначыць, вырашыць’, ст.-слав. рѣшити ’вызваліць, вырашыць’. Прасл. *rěšiti з š, перанесеным з ітэратыва *resjati, параўн. балг. реся́ ’рашаць’, в.-луж. rozrisać, rozrěsać ’вырашаць’, гл. Махэк₂, 531; БЕР, 6, 233, 239. У славянскіх мовах прасочваецца сумяшчэнне семантыкі ’выратаваць’ і ’пазбавіць’, параўн. славен. nas reši оd zlega, што, магчыма, звязана са ст.-інд. reşáуаtі ’ён робіць шкоду, карае’, rişyati, reşati ’пацярпелы, пашкоджаны’. У гэтым выпадку семантыка слав. *rěšiti развівалася ад ’пакараць, пазбавіць чагосьці’ да ’пазбавіць, страціць’. Другое значэнне ’прыходзіць да выніку, развязваць праблему’ прасочваецца ў балтыйскіх мовах: літ. raišýti ’прывязаць’, лат. ràisît ’вырашаць; развязваць’, гл. Сной, 618; Бязлай 3, 174; гл. таксама Фасмер, 3, 479; SEK, 4, 230–231 (Борысь значэнне ’развязваць’ выводзіць з ’вязаць’ у выніку дэпрэфіксацыі першаснага прэфіксальнага *orz‑rěšiti ’развязаць’ > *rěšiti ’развязваць’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

падма́нвацца ​1, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм. Дражніцца, узбуджаючы чыю‑н. цікаўнасць. Торба чамусьці вельмі ж поўная, і тата падманваецца, не хоча яе развязваць. Алесь злуецца, пачынае хныкаць. Брыль.

падма́нвацца ​2, ‑аецца; незак.

Зал. да падманваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)