разва́льваць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. разва́льваю разва́льваем
2-я ас. разва́льваеш разва́льваеце
3-я ас. разва́львае разва́льваюць
Прошлы час
м. разва́льваў разва́львалі
ж. разва́львала
н. разва́львала
Загадны лад
2-я ас. разва́львай разва́львайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час разва́льваючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

разва́льваць несов.

1. прям., перен. разва́ливать; разруша́ть;

2. разг. (сильно ранить, рассекать) раскра́ивать;

1, 2 см. развалі́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разва́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да разваліць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

развалі́ць, -валю́, -ва́ліш, -ва́ліць; -ва́лены; зак., што.

1. Разбураючы, паваліць, раскідаць.

Р. будыніну.

2. Прывесці ў стан развалу, у заняпад.

|| незак. разва́льваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

разва́ливать​I несов. (к развали́ть)

1. разва́льваць, разбу́рваць, разбура́ць;

разва́ливать стену́ разва́льваць (разбура́ць) сцяну́;

2. перен. разва́льваць;

разва́ливать хозя́йство разва́льваць гаспада́рку.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разва́льванне ср. разва́ливание; разруше́ние; см. разва́льваць 1

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разва́львацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да разваліцца.

2. Зал. да развальваць.

•••

Галава развальваецца гл. галава.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Трусці́ць ‘ламаць, крышыць’, разбіваць на кавалкі, разбураць’ (Нас.), тру́сціць ‘ламаць, крышыць, развальваць’ (Некр. і Байк.). Гл. трушчыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

разруша́ть несов.

1. разбура́ць, разбу́рваць; (разваливать) разва́льваць;

2. перен. разбу́рваць, псава́ць; (губить) губі́ць; (расстраивать) расстро́йваць; см. разру́шить;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ру́шыць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; зак. і незак.

1. зак. Пачаць рух, крануцца з месца. Камбайн рушыў. Пад нажамі яго зазвінела салома, у бункер пасыпаўся густы струмень важкага зерня. Дуброўскі. / Пра рух лёду на рацэ ў пачатак крыгалому. Месцамі вада ўжо выйшла наверх, лёд асеў, гатовы ламацца і рушыць. Чорны. / Пра рух сонца пры вызначэнні часу. Сонца рушыла з паўдня, і Віцьку з Сярожам трэба было падавацца ў дарогу. Паўлаў. // у безас. ужыв. — Адась! — гукнула .. [маці], адумаўшыся, але раптам схамянулася: — гэта ж з паўдня ўніз рушыла! Чорны. // Накіравацца, адправіцца куды‑н., да каго‑, чаго‑н. Дзядзька Папас рушыў да кузні, дзе ладзілі плугі і бароны. Лынькоў. Лейтэнант і другі пагранічнік рушылі дарожкай у бок зарасніку. Колас. Нешта прыгадаўшы, .. [вайсковец] усміхнуўся сабе і рушыў цераз вуліцу, парыпваючы ботамі і рамянямі. Ракітны. «Пабудзем дзянёк у старога, — піша Максім, — і рушым на Нёман, у пушчу, да нас, лесавікоў». Брыль. // перан. Атрымаць далейшае развіццё. — Няўжо .. [Мікульскі] не ўбачыў, што за гэтыя пяць год кожны калгас моцна рушыў наперад... Марціновіч.

2. незак. Тое, што і рухацца (у 1 знач.). Цераз .. поле мы рушым немаведама куды. Чорны. Маладыя, пушыстыя лісцейкі грушы, А за імі на скалах дубоў галізна. Ў беласнежным прыбоі, у квецені рушыць Маладая вясна. Караткевіч.

3. зак. і незак., каго-што. Прымусіць (прымушаць) рухацца, прывесці (прыводзіць) у рух. Хмыль пастаяў з лейцамі ў руках, рушыў каня з месца. М. Стральцоў. Малое кола круціцца як след, а вялікага не рушыць. Зарэцкі. Вось малады дубок, як ні руш — не зрушыш, глыбока ў родную глебу паўрастала карэнне. Лужанін. // Адправіць, накіраваць каго‑, што‑н. куды‑н. Фельдмаршал фон Клюге рушыў супраць бужскай цытадэлі цэлы армейскі корпус генерала Шрота. «Звязда».

4. незак., што. Разбураць, развальваць на часткі. А з якою сілай воды Б’юць у бераг, рушаць камень. Кірэенка.

5. перан.; што. Разладжваць, парушаць. — Вы збіраецеся за яго замуж? — Які там замуж? Можа б і прыйшоў, каб я захацела. Але не вольны ён, сямейны, а рушыць сям’ю не хачу. Навуменка. Гаспадыню .. [Мірон Сцяпанавіч] слухаў цярпліва, пакутаваў ад нуды і, не жадаючы рушыць таго свету, што ўстаяўся ў яе галаве, са скрухай уздыхаў. Ракітны.

6. незак. (звычайна з адмоўем). Разм. Чапаць, закранаць. І мы, пяцёра студэнтаў, пайшлі ў тавар з намерам пагаварыць з цыганамі начыстату. — Рамана не рушце, — прыгразілі мы. Чыгрынаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)