разбі́цца, разаб’ю́ся, разаб’е́шся, разаб’е́цца; разаб’ёмся, разаб’яце́ся, разаб’ю́цца; разбі́ся; зак.
1. Раскалоцца ад удару, трэснуць, распасціся на часткі.
Шклянка разбілася.
Самалёт разбіўся.
2. перан. Расстроіцца, разбурыцца.
Разбіліся планы.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Раздзяліцца на часткі, групы.
Р. на атрады.
4. Пашкодзіць, разбіць сабе да крыві частку цела пры падзенні, удары або забіцца насмерць.
Р. насмерць.
|| незак. разбіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разбі́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
разаб’ю́ся |
разаб’ё́мся |
| 2-я ас. |
разаб’е́шся |
разаб’яце́ся |
| 3-я ас. |
разаб’е́цца |
разаб’ю́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
разбі́ўся |
разбі́ліся |
| ж. |
разбі́лася |
| н. |
разбі́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
разбі́ся |
разбі́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
разбі́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
разбі́цца сов.
1. (раздробиться) разби́ться;
2. (разделиться на части при колке) расколо́ться, расщепи́ться;
3. (получить повреждения или расшибиться до смерти) разби́ться; пора́ниться;
4. (разделиться на группы) разби́ться;
5. перен. (расстроиться, разладиться) разби́ться;
~бі́ліся аста́тнія надзе́і — разби́лись после́дние наде́жды;
◊ р. ў блін — разби́ться (расшиби́ться) в лепёшку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разбі́цца, разаб’юся, разаб’ешся, разаб’ецца; разаб’ёмся, разаб’яцеся; заг. разбіся; зак.
1. Распасціся на часткі, трэснуць, раскалоцца ад удару (удараў). Разбіцца на друз. □ У акне зазвінела шыбы, разбіліся. Галавач. Не даехаўшы да мэты, лятучка на поўным хаду звалілася пад адхон і ўшчэнт разбілася. Краўчанка. // перан. Разбурыцца, расстроіцца. Разбілася жыццё. □ У той страшны дзень.. разбіліся ўсе мае жыццёвыя планы. «Маладосць».
2. Пашкодзіць, разбіць сабе да крыві частку цела пры ўдары, падзенні або забіцца насмерць. Нельга было гнаць, як ні хацелася. Коні маглі кінуцца і разбіцца аб бярвенн[е] агароджы. Караткевіч. Урэшце [людзі] знайшлі некалькі выступаў і палезлі ўверх, рызыкуючы кожны момант паляцець уніз і разбіцца насмерць. Маўр.
3. Раздзяліцца на часткі, групы. Хлопцы разбіліся на пары, распрануліся і прыступілі да работы. Пальчэўскі. Усе разбіліся купкамі, гаманілі, жартавалі, абменьваліся думкамі. Дуброўскі.
4. Разм. Знасіцца, растаптацца. Туфлі разбіліся.
•••
Разбіцца ў дошку (блін) — прыкласці ўсе намаганні, зрабіць усё магчымае для дасягнення чаго‑н. Вядома Ліс тут не зяваў, Разбіўся ў блін, але нагатаваў І качак, і курэй, і рыбы, і вяндліны. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расколоти́ться разбі́цца, мног. паразбіва́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
расшиби́ться разбі́цца;
◊
расшиби́ться в лепёшку разбі́цца ў до́шку (блін), распляска́цца ў блін.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перабі́цца¹, 1 і 2 ас. не ўжыв., -б’е́цца; зак.
Разбіцца — пра ўсё, многае.
Перабіліся талеркі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
паразбіва́цца, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -а́ецца; -а́емся, -а́ецеся, -а́юцца; зак.
Разбіцца — пра ўсё, многае ці ўсіх, многіх.
Талеркі паразбіваліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
размалаці́цца, ‑лоціцца; зак.
Разм. Разбіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расхваста́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -во́шчацца; зак. (разм.).
1. Сапсавацца, размачаліцца ад хвастання.
Пуга расхвасталася.
2. Разбіцца, раскалаціцца.
Міска расхвасталася.
|| незак. расхво́ствацца, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)