разбушава́цца, -шу́юся, -шу́ешся, -шу́ецца; -шу́йся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць моцна бушаваць; стаць бурным (пра стыхійныя з’явы).
Разбушавалася непагода.
2. перан. Пачаць моцна шумець, буяніць (разм.).
Разбушаваўся бацька.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разбушава́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
разбушу́юся |
разбушу́емся |
| 2-я ас. |
разбушу́ешся |
разбушу́ецеся |
| 3-я ас. |
разбушу́ецца |
разбушу́юцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
разбушава́ўся |
разбушава́ліся |
| ж. |
разбушава́лася |
| н. |
разбушава́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
разбушу́йся |
разбушу́йцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
разбушава́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
разбушава́цца сов.
1. разбушева́ться;
ве́цер ~ва́ўся — ве́тер разбушева́лся;
мо́ра ~ва́лася — мо́ре разбушева́лось;
2. (прийти в состояние ярости) разбушева́ться, разойти́сь;
п’я́ны ~ва́ўся — пья́ный разбушева́лся (разошёлся)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разбушава́цца, ‑шуюся, ‑шуешся, ‑шуецца; зак.
1. Пачаць моцна бушаваць; стаць бурным (пра стыхійныя з’явы). Пажар разбушаваўся. □ Уначы навальніца разбушавалася зноў. Карпаў. [Акіян] на другі дзень нашага плавання разбушаваўся і злосна са стогнам кідаў на цеплаход свае магутныя хвалі. Філімонаў.
2. перан. Разм. Пачаць буяніць, раз’ятрыцца. [Комлік] чакаў, што Кашын разбушуецца, учыніць скандал, але той толькі спахмурнеў на міг і падаўся ў кухню рыхтаваць закуску. Карпаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разбушева́ться сов., прям., перен. разбушава́цца, расхадзі́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
узыгра́ць
‘разгуляцца, разбушавацца (узыграла ўсмешка)’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
узыгра́ю |
узыгра́ем |
| 2-я ас. |
узыгра́еш |
узыгра́еце |
| 3-я ас. |
узыгра́е |
узыгра́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
узыгра́ў |
узыгра́лі |
| ж. |
узыгра́ла |
| н. |
узыгра́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
узыгра́й |
узыгра́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
узыгра́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
взыгра́ть сов.
1. разгуля́цца; ажыві́цца; узвесялі́цца, развесялі́цца;
2. (о море) разбушава́цца;
◊
взыгра́ла душа́ узвесялі́лася душа́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ускруці́цца, ‑кручуся, ‑круцішся, ‑круціцца; зак.
Разм.
1. Устаць вельмі рана. [Адэля:] — Што гэта? Яшчэ чуць золак, а ты ўжо ўскруціўся? Звар’яцеў, стары, ці што? Чарот. — Чаго ты ў такую рань ускруціўся? Спі яшчэ. Хадкевіч.
2. Нечакана разбушавацца (пра з’явы прыроды). Ускруціцца такая завея, што з хаты носа не выткнеш. Чарнышэвіч.
3. Узвіцца ўверх. Мяч свечкай ускруціўся ўгору і ўпаў якраз пасярод вуліцы. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узбуры́цца, ‑буруся, ‑бурышся, ‑бурыцца; зак.
1. Выйсці са стану спакою; узбударажыцца; узбунтавацца. [Лявон:] — Пайду ў млын. [Жонка:] — Чаго .. ўзбурыўся? Сёння ж мо зноў на бульбу? — Зноў ці не зноў, — зазлаваў Лявон. — Распалю кацёл, дам гудок — мужчыны падыдуць. З бульбай і без нас управяцца. Кудравец.
2. Разгневацца, раззлавацца. [Бабка Наста:] — І ведаеце, панічок: часта бедная пані па хатах хавалася, калі ўзбурыцца пан. Колас.
3. Паўстаць, узбунтавацца супраць каго‑, чаго‑н.
4. Нечакана разбушавацца, узбушавацца. Завіхурыла адразу пасля каляд. За які дзень куды дзелася шэрань, пасля зацішша ўзбурыўся вецер ды пагнаў па вуліцы гуллівыя снежныя круцялі. М. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пажа́р, ‑у, м.
Агонь, які ахоплівае і знішчае ўсё, што можа гарэць, а таксама сам працэс гарэння. Лясны пажар. □ — Пажар! — мільганула страшная думка, і Анісся кінулася бегчы па вуліцы, туды.., дзе ў злавесных дымных віхрах прабіваліся першыя языкі бледнага, жаўтаватага полымя. Лынькоў. Пажар яшчэ не.. паспеў разбушавацца. Ён пайшоў ад цяпельца, што распалілі пастушкі, і, разрастаючыся чорнай плямай, нішчыў сухую траву, галлё, маладыя дрэўцы. Шчарбатаў. / у перан. ужыв. Залаты пажар сонца залівае верхавіны лесу. Колас. // перан. Аб падзеях вялікага грамадскага значэння, якія хутка і бурна развівацца. Пажар вайны. Пажар паўстання. // перан. Аб моцных чалавечых пачуццях. Гарыць душа, гарыць уся, Не патушыць душы пажар. Пушча.
•••
Не на пажар — няма куды спяшацца.
Як на пажар — вельмі хутка (бегчы, імчацца і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)