разабра́цца, -збяру́ся, -збярэ́шся, -збярэ́цца; -збяро́мся, -збераце́ся, -збяру́цца; -забра́ўся, -ра́лася; -збяры́ся; зак.
1. Прывесці ў парадак свае рэчы, уладкавацца (разм.).
Р. з дарогі.
2. у кім-чым і (разм.) з кім-чым. Унікнуўшы ў падрабязнасці, добра зразумець каго-, што-н.
Р. ў чарцяжах.
Р. ў абставінах.
|| незак. разбіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разабра́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
разбяру́ся |
разбяро́мся |
| 2-я ас. |
разбярэ́шся |
разбераце́ся |
| 3-я ас. |
разбярэ́цца |
разбяру́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
разабра́ўся |
разабра́ліся |
| ж. |
разабра́лася |
| н. |
разабра́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
разбяры́ся |
разбяры́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
разабра́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
разабра́цца сов., в разн. знач. разобра́ться;
машы́на лёгка ~ра́лася — маши́на легко́ разобрала́сь;
я яшчэ́ не ~ра́ўся, усё ляжы́ць у чамада́не — я ещё не разобра́лся, всё лежи́т в чемода́не;
р. ў тэо́рыі — разобра́ться в тео́рии
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разабра́цца, разбяруся, разбярэшся, разбярэцца; разбяромся, разберацеся; заг. разбярыся; зак.
1. Разм. Раскласці, прывесці ў парадак свае рэчы (пасля пераезду і пад.) — Можаш ісці, Харчанка, — кажа маёр салдату. — А мне, мабыць, гаспадыня паможа тут разабрацца. Скрыган.
2. Унікнуўшы ў падрабязнасці, зразумець сутнасць чаго‑н., уясніць для сябе што‑н. Разабрацца ў абстаноўцы. Разабрацца ў чарцяжах. □ Адразу ж .. [Лабановіч] не мог разабрацца ў сваім учынку і ў пачуццях. Колас. // Адрозніць, вызначыць, зразумець што‑н. Сашка дык і не разабраўся спачатку: нешта зверху шаснула, куры ў двары закрычалі што было сілы і сыпанулі, як гарох, ва ўсе бакі. Даніленка. [Андрэй] не мог добра разабрацца, чый гэта двор, з якога выйшла дзяўчына, бо ўсё было тут па-новаму. Дуброўскі.
3. Разгледзеўшы падрабязна, вырашыць усе пытанні, супярэчнасці. [Пракаповіч:] — Вы свае прэтэнзіі перадавайце мне ці прападу. Мы разбяромся. А з рабочымі няма чаплаяцца. Радкевіч. — Пане Каролю, — сказала цвёрда, з прыціскам [пані Мар’я], — .. Гэта мой клас, і я сама разбяруся... Брыль.
4. Разм. Управіцца, справіцца з кім‑, чым‑н. Няма з ім зладу, і таму Заўсёды клікалі Хаму, Каб той З Кузьмой Як-небудзь разабраўся. Корбан.
5. Знайсці сваё месца (у страі). — Разабрацца па ротах! — загадаў камандзір. — Адыходзім на сваю базу. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разобра́ться в разн. знач. разабра́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спакваля́, прысл. (разм.).
Павольна, паступова.
Ноч с. ахінала зямлю.
С. разабрацца ў паперах.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Расшало́паць ’зразумець, раскумекаць, разабрацца’ (ТСБМ, Байк. і Некр.), рысшало́піцца ’разабрацца’ (Бяльк.). Ад шалопаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спе́трыць
‘зразумець, разабрацца’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
спе́тру |
спе́трым |
| 2-я ас. |
спе́трыш |
спе́трыце |
| 3-я ас. |
спе́трыць |
спе́траць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
спе́трыў |
спе́трылі |
| ж. |
спе́трыла |
| н. |
спе́трыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
спе́тры |
спе́трыце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
спе́трыўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
блы́таны, -ая, -ае.
1. Бязладна пераплецены, заблытаны.
Блытаныя ніткі.
Блытаныя сцежкі.
2. У якім цяжка разабрацца; нелагічны, супярэчлівы.
Блытаныя думкі.
|| наз. блы́танасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разбіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. гл. разабрацца.
2. Разнімацца на часткі, быць разборным.
3. Быць добра дасведчаным, адукаваным у якой-н. галіне.
Р. ў музыцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)