ра́д
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ра́д |
рады́ |
| Р. |
ра́да |
радо́ў |
| Д. |
ра́ду |
рада́м |
| В. |
ра́д |
рады́ |
| Т. |
ра́дам |
рада́мі |
| М. |
ра́дзе |
рада́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ра́да
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ра́да |
ра́ды |
| Р. |
ра́ды |
ра́д |
| Д. |
ра́дзе |
ра́дам |
| В. |
ра́ду |
ра́ды |
| Т. |
ра́дай
ра́даю |
ра́дамі |
| М. |
ра́дзе |
ра́дах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
неф, ‑а, м.
Спец. Выцягнутая ўдаўжкі, звычайна прамавугольная, частка памяшкання, аддзеленая радам калон або слупоў.
[Фр. nef.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
но́рыя, ‑і, ж.
Спец. Каўшовы элеватар з радам чарпакоў на рухомым ланцугу для падымання сыпкіх цел, вады і г. д.
[Ісп. noria.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пара́граф ’частка тэксту ўнутры раздзела, якая мае самастойнае значэнне і пазначана звычайна знакам § і парадкавым нумарам’ (ТСБМ). Паводле Крукоўскага (Уплыў, 78), з рус. пара́граф, дзе праз польск. paragraf з лац. paragraphus ад грэч. παράγραφος ’знак, які напісаны радам’, παραγράφο ’пішу радам’ (Фасмер, 3, 203). Ст.-бел. паракграфъ (параграфъ, поракграфъ), 1580 г. < ст.-польск. paragraf, якое далей з лац. (Булыка, Лекс. запазыч., 57).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аднара́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
1. Старадаўняе рускае мужчынскае адзенне ў выглядзе аднабортнага кафтана без каўняра.
2. Разм. Гармонік з адным радам клавішаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Курку́ль ’селянін-кулак’, ’хцівы, скупы чалавек’ (ТСБМ, Сцяшк.). Параўн. каракуль (гл.). Няясна. Ці не звязана гэта з караголь ’ястраб’? Іншая версія: запазычанне з бурсацкай мовы. Параўн. лац. curculio ’хлебны жучок’ з радам пераносных значэнняў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
экстрапаля́цыя, ‑і, ж.
1. Кніжн. Пашырэнне вывадаў, атрыманых пры вывучэнні адной часткі з’явы, на другую частку яе.
2. У матэматыцы — вылічэнне па шэрагу дадзеных значэнняў матэматычнага выражэння іншых значэнняў яго, якія знаходзяцца па-за гэтым радам.
[Ад лац. extra — звыш, па-за і polio — выпраўляю, змяняю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паве́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Тое, што і павець. Пад вялікай паветкай на дварэ стаіць многа вазоў. Бядуля. Павець з гумном стаяла радам, А пад паветкаю прылады: Вазок, калёсы, панарады. Колас. Тут [ля крыніцы] струменьчык чысты ліўся і журчаў, як чмель над кветкай, пад бярозавай паветкай. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
расцягну́цца, -цягну́ся, -ця́гнешся, -ця́гнецца; -цягні́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ад нацягвання падоўжыцца, павялічыцца.
Кофта расцягнулася.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пашкодзіцца ад моцнага напружання, удару, неасцярожнага руху (пра звязкі, сухажылле і пад.).
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Рухаючыся, размясціцца доўгім радам на вялікай прасторы.
Калона расцягнулася.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Размясціцца паласой на якой-н. адлегласці.
Вёсачка расцягнулася на два кіламетры.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць вельмі працяглым; зацягнуцца.
Работа расцягнулася на тыдзень.
6. Легчы, выцягнуўшыся.
Р. на лаўцы.
7. Упасці ўсім целам.
Зачапіўся нагою і расцягнуўся на зямлі.
|| незак. расця́гвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)