пыта́льны, -ая, -ае.
Які змяшчае ў сабе пытанне (у 1 знач.), выяўляе яго.
П. сказ.
П. позірк.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пыта́льны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
пыта́льны |
пыта́льная |
пыта́льнае |
пыта́льныя |
| Р. |
пыта́льнага |
пыта́льнай
пыта́льнае |
пыта́льнага |
пыта́льных |
| Д. |
пыта́льнаму |
пыта́льнай |
пыта́льнаму |
пыта́льным |
| В. |
пыта́льны (неадуш.)
пыта́льнага (адуш.) |
пыта́льную |
пыта́льнае |
пыта́льныя (неадуш.)
пыта́льных (адуш.) |
| Т. |
пыта́льным |
пыта́льнай
пыта́льнаю |
пыта́льным |
пыта́льнымі |
| М. |
пыта́льным |
пыта́льнай |
пыта́льным |
пыта́льных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пыта́льны вопроси́тельный;
п. по́зірк — вопроси́тельный взгляд;
○ п. сказ — грам. вопроси́тельное предложе́ние;
п. займе́ннік — грам. вопроси́тельное местоиме́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пыта́льны, ‑ая, ‑ае.
Які змяшчае ў сабе пытанне, выяўляе пытанне. Пытальны сказ. Пытальны позірк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вопроси́тельный
1. пыта́льны, запыта́льны;
вопроси́тельный знак грам. пыта́льнік;
вопроси́тельное предложе́ние грам. пыта́льны сказ;
вопроси́тельное местоиме́ние грам. пыта́льны займе́ннік;
2. (испытующий) дапы́тлівы, запы́тлівы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
га², часц.
1. Ужыв. як пытальны водгук на зварот.
Га? Што?
2. Ужыв. пры паўторным звароце з мэтай прыцягнуць увагу.
Тата, га, тата!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пыта́льнік ’знак прыпынку пры запытанні’ (Гарэц., Др.-Падб., ТСБМ). Наватвор пачатку XX ст., таксама ў форме пыта́ннік (Красней, Бел. лекс., 90); параўн. польск. pytajnik ’тс’ (з 1861 г. замест znak pytania, гл. Банькоўскі, 2, 971); пыта́льны: пытальны сказ, як і польск. pytajny: zdanie pytajne, штучна ўтвораныя прыметнікі ад пыта́ць (pytać); параўн., аднак, выяўленае ў Кітабе XVI–XVII ст. (т. зв. Кітаб Луцкевіча) слова пытальнік ’той, хто пытае’, што магло паслужыць узорам для ўтварэння лінгвістычнага тэрміна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
а³, часц.
1. Ужыв. як пытальны водгук на зварот або пры перапытванні недачутага. —
Гэй, уставай! — А? Чаго?
2. Ужыв. пры паўторным звароце да каго-н. з мэтай прыцягнуць увагу.
Сынок, а сынок... уставай!
3. Ужыв. ў пачатку рэплікі, якой пачынаецца гутарка, для ўзмацнення выразнасці, пераканаўчасці.
А як нам будзе добра!
А чаму ў вас цёмна?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Дзе ’дзе’. Укр. де, рус. где, польск. gdzie, чэш. kde, балг. де, къдѐ, ст.-слав. къде. Прасл. *къ‑de (пытальны займеннік *kъ‑ + частка ‑de). Параўн. ст.-інд. kúha (*kúdha) ’тс’, авест. kudā і г. д. Слаўскі, 1, 271; Траўтман, 144; Бернекер, 1, 674–675; Фасмер, 1, 400.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ці, злуч. і часц.
1. злуч. размеркавальны. Ужыв. для супастаўлення членаў сказа і сказаў, якія па сваім значэнні з’яўляюцца аднолькава магчымымі ці раўназначнымі, указваючы на выбар аднаго з іх.
Заўтра будзе дождж ці снег.
Хлопчыку гадкоў пяць ці шэсць.
2. злуч. размеркавальна-пералічальны. Аб’ядноўвае сказы і члены сказа пры пералічэнні.
Ці рана, ці позна, ці зусім не прыйдзе.
3. Уваходзіць у склад паўторнага пералічальна-размеркавальнага злучніка «ці то..., ці то».
4. злуч. далучальны. Ужыв. для далучэння членаў сказа і сказаў з заўвагамі дадатковага характару.
Рукі выціралі скарачом ці, як яго яшчэ называюць, трапкачом.
5. злуч. падпарадкавальны. Ужыв. пры даданых сказах з ускосным пытаннем.
Мы падумалі, ці не збіраецца на дождж.
6. часц. пыт. Узмацняе пытальны характар.
Ці зразумеюць яны нас?
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)