пусто́та
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
пусто́та |
пусто́ты |
| Р. |
пусто́ты |
пусто́т |
| Д. |
пусто́це |
пусто́там |
| В. |
пусто́ту |
пусто́ты |
| Т. |
пусто́тай
пусто́таю |
пусто́тамі |
| М. |
пусто́це |
пусто́тах |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пустота́ в разн. знач. пустата́, -ты́ ж., пустэ́ча, -чы ж.;
пустота́ в душе́ перен. пустата́ (пустэ́ча) у душы́;
пусто́ты в литье́ техн. пусто́ты ў ліцці́;
ториче́ллиева пустота́ тарычэ́лева пустата́;
гу́лкая пустота́ коридо́ра гу́лкая пустата́ (пустэ́ча) калідо́ра.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пусто́та ’пусты, легкадумны чалавек’ (ТС), параўн. укр. пустота ’свавольства’; збор. ’гарэзнікі’, польск. pustota ’пустата ў галаве, легкадумнасць, свавольства’. Арэальнае семантычнае ўтварэнне ад пусты ’несур’ёзны, легкадумны’, цэнтр якога з акцэнталагічнага пункту погляду, магчыма, знаходзіўся на польскай тэрыторыі, параўн., аднак, у польскай падольскай гаворцы “swawola w znaczeniu tak obszemem і niewłasciwem, że і wybicie okna і ukradzenie koni lub opalenie domu zarówno pustotą nazywają” (Крэмер, Słowniczek, 311), што сведчыла б пра ўсходнеславянскі цэнтр інавацыі; паралельнае да пустата ’пустая, парожняя прастора’ (ТСБМ, Нар. словатв.), ’неўрадлівае поле’ (шкл., Мат. Гом.), укр. пустота ’тс’, рус. пустота ’тс’, польск. pustota ’тс’, в.-луж. pustota ’тс’, чэш. pustota ’тс’, славен. pustota ’неапрацаванае, закінутае поле’ (з 1286 г., гл. Бязлай, 3, 138), балг. пустота ’пустая, незанятая прастора’, макед. nycmomuja ’тс’. Усё да *pustь, ад якога, магчыма, прасл. *pustota. Параўн. пустэча (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пустата́ ж., в разн. знач. пустота́;
п. до́ма — пустота́ до́ма;
пусто́ты ў ліцці́ — тех. пусто́ты в литье́;
п. ў душы́ — пустота́ в душе́;
○ тарычэ́лева п. — ториче́ллиева пусто́та
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тарычэ́левы: ~ва пустата́ ториче́ллиева пустота́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пустэ́ча ж.
1. (заброшенное место) пусты́рь м.; пу́стошь;
2. пустота́;
гу́лкая п. калідо́ра — гу́лкая пустота́ коридо́ра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ториче́ллиев / ториче́ллиева пустота́ физ., перен., шутл. тарычэ́ліева пустата́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шчарбі́на ж.
1. (пустота вместо зуба) щерби́на;
2. зазу́брина, щерби́на
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зия́ниеI ср.
1. (действие) зе́ўранне, -ння ср.;
2. (пустота, провал) права́л, -лу м., разг. зе́ўра, -ры ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пустава́ць (пуставаць) ’быць пустым’: пуня пустуець (Нас., ТСБМ, Шат.), ’гультаяваць, рабіць бескарысную справу’ (Нас.), пустава́ць ’быць незанятым’ (Варл.), пустова́ць ’быць незасеяным (пра поле)’ (Выг.), ’быць пустым, нявыкарыстаным, бязлюдным’ (ТС), укр. пусто́вати ’паводзіць сябе несур’ёзна, гарэзнічаць’, рус. пустова́ть ’не працаваць; распуснічаць’, польск. pustować ’стаяць пустым; жыць легкадумна, распусна; сваволіць’. Да пусты́ ’незаняты; непатрэбны’, з якога выводзяцца ўсе астатнія значэнні; для польск. pustować ’жыць легкадумна, распусна; сваволіць’. Банькоўскі (2, 966) дапускае зыходную форму *pusto(to)wać (ад pustóta ’легкадумнасць, свавольнасць’, гл. пусто́та ’тс’). Пра старажытнасць значэння ’быць (стаць) незанятым, бязлюдным’ сведчыць балг. пусто́свам ’праклінаць, прамаўляць кляцьбу Да опустее! Пусто да стане! і пад.’ (параўн. Тодараў, Studia Etym. Brun., 1, 124).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)