птах, -а, мн. -і, -аў, м. (разм.).
Птушка (звычайна вялікая).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пта́х
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
пта́х |
пта́хі |
| Р. |
пта́ха |
пта́хаў |
| Д. |
пта́ху |
пта́хам |
| В. |
пта́ха |
пта́хаў |
| Т. |
пта́хам |
пта́хамі |
| М. |
пта́ху |
пта́хах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
птах (род. пта́ха) м., разг. пти́ца ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
птах, ‑а, м.
Разм. Птушка, звычайна вялікая. У непраходнай глухамані гняздзіцца на векавых дрэвах рэдкі птах — чорны бусел. В. Вольскі. Дзед ганарыўся галубамі: маўляў, ні ў каго няма такіх разумных птахаў, як у яго... Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Птах ’птушка (звычайна вялікая)’, ’птушка-самец’, ’птушкі; агульная назва дзікіх птушак’ (ТСБМ, Мік., Булг., Нас., Ласт., Байк. і Некр.; драг., З нар. сл.; стол., Нар. лекс.; Ян.; бяроз., ЛА, 1), пташ ’тс’ (Нас.), таксама пта́ха ’птушка; вялікая птушка’, ’птушкі; агульная назва дзікіх птушак’ (ТСБМ, Нас., Янк. 3., Мат. Гом.; маст., жабін., ЛА, 1), пта́шка ’птушка’ (Мат. Гом., ТС), ’дробная птушка; агульная назва дзікіх птушак’ (ТСБМ, ЛА, 1), пташʼё ’тс’ (дзятл., Сл. ПЗБ), пта́шы ’птушыны’ (Нас.). Ст.-бел. птахъ (1580, Карскі 2-3, 36). Укр. птах, пта́ха, пта́шка ’птушка’, рус. дыял. птах, пта́ха (птя́ха), пта́ша ’тс’. Вытворныя ад прасл. *pъta (гл. птушка) з рознымі агентыўна-пеяратыўнымі суфіксамі. Булыка (Запазыч., 270) ст.-бел. птахъ ’птушка’ лічыць запазычаннем з польск. ptach ’тс’, але шырокі дыяпазон вытворных з такімі суфіксамі ва ўсходнеславянскіх мовах паказвае, што птах магло ўтварыцца і на уласнай глебе. Німчук (Давньорус., 171) сцвярджае, што памяншальна-ласкальныя формы тыпу стараж.-рус. пътахъ, пътаха маюць яшчэ праславянскае паходжанне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лі́ра-птах
назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
лі́ра-птах |
лі́ры-пта́хі |
| Р. |
лі́ры-пта́ха |
лі́р-пта́хаў |
| Д. |
лі́ры-пта́ху |
лі́рам-пта́хам |
| В. |
лі́ру-пта́ха |
лі́р-пта́хаў |
| Т. |
лі́рай-пта́хам
лі́раю-пта́хам |
лі́рамі-пта́хамі |
| М. |
лі́ры-пта́ху |
лі́рах-пта́хах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
лі́ра-птах м., зоол. ли́ра-пти́ца ж.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
крыла́ты, -ая, -ае.
1. Які мае крылы (у 1—3 знач.).
К. птах.
Крылатая ракета.
2. перан. Акрылены, узнёслы.
Крылатая фантазія.
○
Крылатыя словы — трапныя, характэрныя словы, якія сталі хадавымі, шырокаўжывальнымі.
|| наз. крыла́тасць, -і, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
быстракры́лы, ‑ая, ‑ае.
Які хутка лётае, з быстрымі крыламі. Быстракрылы птах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пта́ха ж., прост. птах, род. птаха м., пташка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)