прыцэ́л, -а і -у, м.

1. -а, мн. -ы, -аў. Прыстасаванне на агнястрэльнай зброі для навядзення на цэль.

2. -у. Навядзенне на цэль, прыцэльванне.

Лінія прыцэлу.

◊

Узяць (браць) на прыцэл каго-, што-н. — прыцэліцца ў каго-, што-н. (таксама перан.: звярнуць асаблівую ўвагу на каго-, што-н.).

|| прым. прыцэ́льны, -ая, -ае.

Прыцэльная стральба (па цэлі).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыцэ́л

‘дзеянне; мэта’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. прыцэ́л
Р. прыцэ́лу
Д. прыцэ́лу
В. прыцэ́л
Т. прыцэ́лам
М. прыцэ́ле

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

прыцэ́л

‘прыстасаванне ў агнястрэльнай зброі’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. прыцэ́л прыцэ́лы
Р. прыцэ́ла прыцэ́лаў
Д. прыцэ́лу прыцэ́лам
В. прыцэ́л прыцэ́лы
Т. прыцэ́лам прыцэ́ламі
М. прыцэ́ле прыцэ́лах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

прыцэ́л м.

1. род. прыцэ́лу (действие) прице́л;

лі́нія ~лу — ли́ния прице́ла;

2. род. прыцэ́ла (приспособление) прице́л;

ра́мка ~ла — ра́мка прице́ла;

апты́чны п. — опти́ческий прице́л;

пастая́нны п. — постоя́нный прице́л;

◊ узя́ць (браць) на п. — взять (брать) на прице́л;

палі́тыка далёкага ~лу — поли́тика да́льнего прице́ла;

далёкі п. — далёкий (да́льний) прице́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прыцэ́л, ‑а і ‑у, м.

1. ‑у. Дзеянне паводле знач. дзеясл. прыцэльваць — прыцэліць і прыцэльвацца — прыцэліцца.

2. ‑а. Прыстасаванне на агнястрэльнай зброі для прыцэльвання. Пад рукой ляжала новенькая снайперская вінтоўка з аптычным прыцэлам. Шамякін.

3. ‑у; перан. Разм. Тое, да чаго хто‑н. імкнецца; мэта. Не ведаю, які быў .. план [бацькі з сынам], але, мусіць, такога прыцэлу трымаліся: баржа баржай, а яно нядрэнна будзе хутарок свой мець. Ракітны. Іншы раз яму здаецца, што ў хлопцаў пэўны прыцэл, разлік, а разліку Веньямін не любіць. Навуменка.

•••

Браць (узяць) на прыцэл гл. браць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трасі́руючы, -ая, -ае.

Які пры палёце пакідае бачны след і гэтым дапамагае весці далейшы прыцэл (пра кулю, снарад).

Трасіруючая куля.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прице́л м.

1. (действие — прицеливание) прыцэ́л, -лу м., мн. нет; прыцэ́льванне, -ння ср., мн. нет;

ли́ния прице́ла лі́нія прыцэ́лу (прыцэ́львання);

2. (приспособление) прыцэ́л, -ла м.;

ра́мка прице́ла ра́мка прыцэ́ла;

опти́ческий прице́л апты́чны прыцэ́л;

постоя́нный прице́л пастая́нны прыцэ́л;

◊

взять на прице́л узя́ць на прыцэ́л;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прыстраля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца; зак.

Пробнай стральбой устанавіць правільны прыцэл.

Артылерысты прыстраляліся.

|| незак. прыстрэ́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. прыстрэ́лка, -і, ДМ -лцы, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыстраля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; -я́ны; зак., што.

Пробнымі стрэламі вызначыць правільны прыцэл чаго-н.

П. гармату.

|| незак. прыстрэ́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прыстрэ́лка, -і, ДМ -лцы, ж.; прым. прыстрэ́лачны, -ая, -ае (спец.) і прыстрэ́льны, -ая, -ае (спец.).

Прыстрэлачная шрапнель.

Прыстрэльны агонь.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мэтазго́дны, ‑ая, ‑ае.

Які адпавядае вызначанай мэце, разумны, карысны. Кожная група падпальшчыкаў выходзіла на свой участак, брала на прыцэл свае аб’екты. Такая тактыка была найбольш мэтазгоднай і эфектыўнай. Няхай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)