прытво́р, -а, мн. -ы, -аў, м.
Уваходнае памяшканне з заходняга боку царквы.
У прытворы храма.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прытво́р
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
прытво́р |
прытво́ры |
| Р. |
прытво́ра |
прытво́раў |
| Д. |
прытво́ру |
прытво́рам |
| В. |
прытво́р |
прытво́ры |
| Т. |
прытво́рам |
прытво́рамі |
| М. |
прытво́ры |
прытво́рах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прытво́р м., церк. притво́р
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прытво́р, ‑а, м.
Пярэдняя частка царквы непасрэдна за паперцю. Ён увайшоў у царкву. У прытворы гарэла тоненькая свечка. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прытво́р 1, прытвуо́рок ’пярэдняя частка царквы непасрэдна за паперцю’ (ТСБМ; гарад., беласт., Сл. ПЗБ), ’сенцы, ганак’ (малар., пін., Нар. сл.), ’шула, да якога прычыняюцца вароты’ (ТС), ст.-бел. притворъ ’пярэдняя частка царквы, бабінец’. Укр. притво́р ’прытвор у царкве’; ’пярэдняя частка памяшкання’, ’вокны, дзверы’, рус. притво́р ’заходняя паперць царквы, дзе кормяць жабракоў’, дыял. ’прастора паміж адчыненымі дзвярамі і вушаком’, ’аканіца’, ’ніжняя частка дзвярных вушакоў; парог’; ст.-рус. притворъ ’порцік, каланада’, польск. przytwor, н.-луж. pśitwaŕ, славац. pitwor (з *pritvor — Махэк₂, 662), балг. при́твор, серб.-харв. при́твор ’невялікая загарадка для авечак’, ст.-слав. притворъ ’аркада’. Праслав. *pritvorъ, першапачаткова ’прыбудова’. Ад *pritvoriti, якое да прасл. *tvoriti, у ліку першасных значэнняў якога было ’будаваць’, гл. Фасмер, 3, 367; Скок, 3, 627; БЕР, 5, 736; ЕСУМ, 4; 580 (адрознівае аманімічныя ’частка царквы’ і ’дзверы, вокны’). Гл. таксама ESJSt, 12, 719.
Прытво́р 2 ’прыманка для пчол у пустым вуллі’ (ТС). Да твары́ць ’пырскаць, крапіць вулей’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прытво́ра
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
прытво́ра |
прытво́ры |
| Р. |
прытво́ры |
прытво́р |
| Д. |
прытво́ру |
прытво́рам |
| В. |
прытво́ру |
прытво́р |
| Т. |
прытво́рам |
прытво́рамі |
| М. |
прытво́ру |
прытво́рах |
Крыніцы:
nazounik2008,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прытво́ра
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
прытво́ра |
прытво́ры |
| Р. |
прытво́ры |
прытво́р |
| Д. |
прытво́ры |
прытво́рам |
| В. |
прытво́ру |
прытво́р |
| Т. |
прытво́рай
прытво́раю |
прытво́рамі |
| М. |
прытво́ры |
прытво́рах |
Крыніцы:
nazounik2008,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
дастая́ць, ‑стаю, ‑стаіш, ‑стаіць; зак., што і да чаго.
Прастаяць да канца чаго‑н., да якога‑н. часу. Дастаяць вахту. □ [Вэня Шпулькевіч] увайшоў у прытвор і праводзіў вачамі кожнага, хто ўваходзіў сюды. Так ён стаяў, пакуль не пачалася адправа. Не дастану і да сярэдзіны яе, пайшоў. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
притво́р м.
1. церк. прытво́р, -ра м., бабі́нец, -нца м.;
2. (двери, ставни) обл., спец. ство́рка, -кі ж.;
3. (место, где соединяются створки, двери, окна и т. п.) разг. стык, род. сты́ку м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)