прыро́да

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. прыро́да
Р. прыро́ды
Д. прыро́дзе
В. прыро́ду
Т. прыро́дай
прыро́даю
М. прыро́дзе

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сашчука́ць

‘спыняцца, сціхаць (пра з'явы прыроды - ападкі, вецер, спёку і пад.)’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. - -
2-я ас. - -
3-я ас. сашчука́е сашчука́юць
Прошлы час
м. сашчука́ў сашчука́лі
ж. сашчука́ла
н. сашчука́ла
Дзеепрыслоўе
цяп. час сашчука́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

прыро́да, ы, ДМ -дзе, ж.

1. Усё існае ў Сусвеце, арганічны і неарганічны свет.

Законы прыроды.

Жывая п. (арганічны свет). Мёртвая п. (неарганічны свет: не расліны, не жывёлы).

2. Мясцовасць паза гарадамі (палі, лясы, горы).

Любавацца прыродай.

На ўлонні прыроды.

Выехаць на прыроду (разм.).

3. перан., чаго. Асноўная ўласцівасць, сутнасць (кніжн.).

П. атама. П. сацыяльных адносін.

◊

Ад прыроды або з прыроды — ад нараджэння, ад пачатку існавання.

З дрэнным зрокам ад прыроды.

Па прыродзе — па характары, па натуры.

Па прыродзе ён добры чалавек.

|| прым. прыро́дны, -ая, -ае.

Прыродныя багацці краю.

Прыродныя рэсурсы.

Прыродныя ўмовы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пераўтварэ́нне ср. преобразова́ние;

п. прыро́ды — преобразова́ние приро́ды

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

краяві́д, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. Агульны выгляд якой-н. мясцовасці.

Краявіды Полаччыны.

2. Малюнак, карціна, якая адлюстроўвае віды прыроды, а таксама апісанне прыроды ў літаратурных творах.

Краявіды ў творах Якуба Коласа.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

неаргані́чны, -ая, -ае.

1. Які не ўключае ў сябе жывыя арганізмы; нежывы.

Неарганічная прырода.

2. Які адносіцца да нежывой прыроды.

Неарганічныя рэчывы.

○

Неарганічная хімія — раздзел хіміі, які вывучае састаў, уласцівасці і пераўтварэнні рэчываў нежывой прыроды.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прыродаахо́ўны, -ая, -ае (спец.).

Які мае адносіны да аховы прыроды, прыроднага багацця.

Прыродаахоўныя мерапрыемствы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сцю́жыць

‘ахалоджваць што-небудзь і без прамога дапаўнення (пра з'явы прыроды)’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. сцю́жу сцю́жым
2-я ас. сцю́жыш сцю́жыце
3-я ас. сцю́жыць сцю́жаць
Прошлы час
м. сцю́жыў сцю́жылі
ж. сцю́жыла
н. сцю́жыла
Загадны лад
2-я ас. сцю́ж сцю́жце
Дзеепрыслоўе
цяп. час сцю́жачы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

вогнепакло́нства, -а, н.

Культ агню як адна з форм першабытнага абагаўлення прыроды.

|| прым. вогнепакло́нніцкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уло́нне, -я, н.

Тое, што і лона.

Ва ўлонні мацеры.

На ўлонні прыроды (на адкрытым паветры).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)