прыла́дка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
прыла́дка |
| Р. |
прыла́дкі |
| Д. |
прыла́дцы |
| В. |
прыла́дку |
| Т. |
прыла́дкай
прыла́дкаю |
| М. |
прыла́дцы |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прыла́дка ж.
1. прила́дка;
2. (по размеру) подго́нка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыла́дка, ‑і, ДМ ‑дцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прыладзіць (у 1–3 знач.).
2. Спец. Падрыхтоўчы працэс перад друкаваннем, які заключаецца ва ўстаноўцы формы, рэгуліроўцы ціску і падачы фарбы на форму.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыла́дзіць, -а́джу, -а́дзіш, -а́дзіць; -а́джаны; зак.
1. што і да чаго. Прыстасаваць, прырабіць.
П. аглоблі да саней.
2. што. Зрабіць адпаведным па размерах, падагнаць.
П. раму да акна.
3. каго (што). Тое, што і прыстроіць¹ (у 2 знач.; разм.).
П. сына на завод.
|| незак. прыла́джваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прыла́дка, -і, ДМ -дцы (да 1 і 2 знач.) і прыла́джванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прила́дка тип. прыла́дка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
подго́нка ж.
1. падго́нка, -кі ж.;
2. падго́нка, -кі ж., прыго́нка, -кі ж., прыла́дка, -кі ж., прыла́джванне, -ння ср., прыстро́йства, -ва ср.; см. подгоня́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Кале́нік ’расліна ляскаўка, Silene cucubalus’ (віц., Кіс.). У іншых мовах адпаведнікаў як быццам няма. Не вельмі яснае паходжанне, магчыма, да калоць, параўн. рус. алан. колетуха ’расліна Cirsium, чартапалох’. Што датычыць семантыкі, падставы для такога меркавання ёсць — у некаторых відаў Silene як лісце, так і плады пакрыты восцю. Параўн. яшчэ рус. дыял. колкий у назвах раслін, у якіх ёсць калючкі, рожкі і да т. п., гл. СРНГ, 14, 137. Не выключана таксама, што тут утварэнне ад калоць ’расшчапляць і да т. п.’; семантыку тлумачаць нар. сінонімы: бел. ляскаўка. лускаецца, луснец, рус. хлопушка і да т. п. Гэтыя супастаўленні, аднак, не вельмі дакладныя. Магчыма, неабходна меркаваць аб утварэнні ад калець (Сколеть), параўн. калелая як назва хваробы (гл. ніжэй). Словаўтваральна гэта было б больш надзейна (*колетная трава), параўн. зах.-сіб. каленная ’расліна Dracoccphalum thymiflorum, змеегалоўнік’ — лекавы сродак ад радзімае, прыладка (хваробы ў маленькіх дзяцей), які суправаджаецца сутаргамі. Аднак рускі прыклад двухсэнсоўны, паколькі семантыка лацінскай назвы сведчыць хутчэй на карысць першай прапанаванай версіі. Магчымая сувязь з каляя не пераконвае па семантычных прычынах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)