прыда́ць, -да́м, -дасі, -да́сць; -дадзім, -дасце́, -даду́ць; -да́ў, -дала́, -ло́; -да́й; -да́дзены; зак.
1. каго-што. Даць дадаткова.
П. у дапамогу брыгадзе пяць чалавек.
2. чаго. Узмацніць, павялічыць.
П. бадзёрасці.
3. што. Зрабіць якім-н. з выгляду, па характары (са словамі «выгляд», «форма», «аблічча» і інш.).
П. сур’ёзны выраз твару.
4. перан., што. Аднесціся да чаго-н. так або іначай, асэнсаваць (са словамі «значэнне», «сэнс», «увага» і некаторымі інш.).
П. значэнне чыім-н. словам.
Не п. увагі чаму-н.
|| незак. прыдава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́, -даю́ць.
|| наз. прыдава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыда́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прыда́м |
прыдадзі́м |
| 2-я ас. |
прыдасі́ |
прыдасце́ |
| 3-я ас. |
прыда́сць |
прыдаду́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прыда́ў |
прыдалі́ |
| ж. |
прыдала́ |
| н. |
прыдало́ |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прыда́й |
прыда́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прыда́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прыда́ць (каго, што) сов.
1. в разн. знач. прида́ть; (добавить — ещё) приба́вить;
гэ́та ~дало́ яму́ сі́лы — э́то при́дало (приба́вило) ему́ сил;
п. атра́ду артыле́рыю — прида́ть отря́ду артилле́рию;
п. значэ́нне — прида́ть значе́ние;
п. зако́нную сі́лу пастано́ве — прида́ть зако́нную си́лу постановле́нию;
п. сур’ёзны вы́раз тва́ру — прида́ть серьёзное выраже́ние лицу́;
2. (выразить в какой-л. форме) прида́ть, обле́чь (во что);
п. фо́рму — прида́ть (обле́чь в) фо́рму
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыда́ць, ‑дам, ‑дасі, ‑дасць, ‑дадзім, ‑дасца, ‑дадуць; пр. прыдаў, ‑дала, ‑дало; заг. прыдай; зак.
1. каго-што. Дадаць да чаго‑н. дадаткова, звыш чаго‑н. У дапамогу танкістам [Сцяпан Фёдаравіч] прыдаў аўтаматчыкаў. Мележ. // што і чаго. Узмацніць, павялічыць у кім‑н. якую‑н. якасць, уласцівасць і пад. Свежая асенняя раніца прыдала бадзёрасці. Пальчэўскі. Малю й гукаю У няўхільную сінь: — З тугой адчаю Мяне не пакінь! У баі жыццёвым Адвагі прыдай, Надзеі словам Мяне прывітай. Жылка.
2. што. Надаць якую‑н. якасць, уласцівасць, стан чаму‑н. На чале груп стаялі спрактыкаваныя ў ваенных справах людзі. Яны стараліся прыдаць сваім падначаленым выпраўку і ваенны выгляд. Колас. Поўзаючы па пярыне, Юля спрабавала прыдаць ёй пышнасць. Гарбук.
3. што. Прыпісаць, надаць каму‑, чаму‑н. якое‑н. значэнне, каштоўнасць і пад.; укласці які‑н. сэнс у што‑н. Прыдаць значэнне. Не прыдаць увагі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыда́ць ’зрабіць’: сам собе смерць прыдаў (ТС). Улічваючы кантэкст, трэба лічыць культурным (кніжным) запазычаннем з рус. предать смерти з дыялектнай трансфармацыяй прэфікса.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прыдава́ць, ‑даю, ‑даеш, ‑дае.
Незак. да прыдаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прида́ть сов.
1. (усилить, прибавить) дада́ць, прыда́ць;
2. (сообщить качество, свойство, вложить какой-л. смысл) нада́ць, прыда́ць; см. придава́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыда́дзены, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад прыдаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абхарашы́ць, ‑рашу, ‑рошыш, ‑рошыць; зак., каго-што.
Прыдаць каму‑, чаму‑н. належны выгляд, упрыгожыць; паправіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абажу́р, -а, мн. -ы, -аў, м.
Каўпак, які надзяецца на лямпу, каб засцерагчы вочы ад моцнага святла або каб прыдаць святлу лямпы пэўную афарбоўку.
Ружовы а.
|| прым. абажу́рны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)