прыгрэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; -э́ты; зак.
1. каго-што. Абагрэць крыху, злёгку або зверху.
Прыгрэла сонца.
2. перан., каго (што). Прылашчыўшы, прытуліць (у 2 знач.; разм.).
П. сірату.
◊
Прыгрэць змяю (гадзюку) на сваіх грудзях (разм.) — зрабіць дабро чалавеку, які пасля адплачвае няўдзячнасцю.
|| незак. прыграва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прыгрэ́ў, -рэ́ву, м. (да 1 знач.) і прыграва́нне, -я, н. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыгрэ́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прыгрэ́ю |
прыгрэ́ем |
| 2-я ас. |
прыгрэ́еш |
прыгрэ́еце |
| 3-я ас. |
прыгрэ́е |
прыгрэ́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прыгрэ́ў |
прыгрэ́лі |
| ж. |
прыгрэ́ла |
| н. |
прыгрэ́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прыгрэ́й |
прыгрэ́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прыгрэ́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прыгрэ́ць сов., прям., перен. пригре́ть;
пад паўдня́ ~рэ́ла со́нца — к полу́дню пригре́ло со́лнце;
п. сірату́ — пригре́ть сироту́;
◊ п. змяю́ на (сваі́х) грудзя́х — пригре́ть змею́ на (свое́й) груди́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыгрэ́ць, ‑грэю, ‑грэеш, ‑грэе; зак.
1. Пачаць грэць. Падзьмуў паўднёвы вецер, прыгрэла сонца і ўвачавідкі пастракаціла поле на чорныя плямы. Пальчэўскі. Па-вясноваму прыгрэла сонца. Васілеўская.
2. каго-што. Нагрэць, сагрэць каго‑, што‑н. Красавік прыйшоў. Палі Сонейка прыгрэла, І на леташняй раллі Жыта зарунела. Грахоўскі. — Пакінь, Пакінь мне дачушку маю, Я ў салому яе спавію, Я прыгрэю яе сваім целам. Глебка.
3. перан.; каго. Разм. Аказаць прытулак каму‑н., праявіць чулыя адносіны да каго‑н., паклапаціцца аб кім‑н. Прыгрэць сірату. □ [Шота:] Ну, чаго ты прычапіўся: я, я! І я! Абодва добрыя цацы! Рады, што добрыя людзі прыгрэлі, даглядаюць. Губарэвіч. Мы свой кут у слязах пакідалі, Да цябе нас твой голас пазваў, Ты ўсіх нас прыгрэла, Масква! Броўка.
•••
Прыгрэць змяю (гадзюку) на (сваіх) грудзях — зрабіць дабро чалавеку, які пазней адплачвае няўдзячнасцю.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыгрэ́ў, -рэ́ву, м.
1. гл. прыгрэць.
2. мн. -рэ́вы, -рэ́ваў. Месца, дзе прыгравае сонца.
На прыгрэвах чарнела зямля.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пригре́ть сов., прям., перен. прыгрэ́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыгрэ́ты прям., перен. пригре́тый; см. прыгрэ́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыграва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да прыгрэць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыгрэ́ты, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад прыгрэць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыграва́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. прыграваць — прыгрэць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)