про́йма, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
1. Адтуліна, паглыбленне ў чым-н., паміж чым-н.
У пройме дзвярэй паказалася галава.
П. паміж хмарамі.
2. Прарэз для рукава (спец.).
|| прым. про́йменны, -ая, -ае і про́ймавы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
про́йма
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
про́йма |
про́ймы |
| Р. |
про́ймы |
про́ймаў |
| Д. |
про́йме |
про́ймам |
| В. |
про́йму |
про́ймы |
| Т. |
про́ймай
про́ймаю |
про́ймамі |
| М. |
про́йме |
про́ймах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
про́йма I
1. ж., порт. про́йма;
2. обл. проём м.
про́йма II ж., обл. сквозня́к м., сквозно́й ве́тер
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
про́йма 1, ‑ы, ж.
1. Адтуліна, праход, паглыбленне ў чым‑н., паміж чым‑н. У хаце шарганула засаўка, дзверы крыху адчыніліся, і ў вузкую пройму высунулася галава. Мележ. У проймах паміж хмарамі .. паказаліся сурова і халодна белыя горы Грэнландыі. Брыль.
2. Выраз у адзежы для рукі, рукава. Рукаў з падоўжанай проймай.
про́йма 2, ‑ы, ж.
Абл. Скразняк, скразны вецер. Раптоўна грукнулі дзверы, страшэнная пройма пацягнула да печы. Караткевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Про́йма 1 ’адтуліна, праход’, ’выраз у адзежы для рукі, рукава’ (ТСБМ, Сцяшк. Сл.; Сл. Брэс.). Рус. про́йма ’тс’. Да праймаць, параўн. праём.
Про́йма 2 ’скразняк, скразны вецер’ (Гарэц., Др.-Падб., ТСБМ, Нас.), ’расслабленне’ (Др.-Падб.). Этымалагічна тое ж, што і пройма 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́раз
‘вы+емка; пройма’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
вы́раз |
вы́разы |
| Р. |
вы́раза |
вы́разаў |
| Д. |
вы́разу |
вы́разам |
| В. |
вы́раз |
вы́разы |
| Т. |
вы́разам |
вы́разамі |
| М. |
вы́разе |
вы́разах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сквозня́к м. скразня́к, -ку́ м., про́йма, -мы ж., разг. скавы́ш, -шу́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абпаўза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да абпаўзці. На сярэдзіне ракі, дзе плынь была найбольш быстрай, адна пройма раптам вырасла ў доўгую вузкую паласу вады. Байцы вымушаны былі далёка абпаўзаць яе. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Плячу́к ’плячо, плечавы сустаў’ (чэрв., мін., лях., Сл. ПЗБ). Перааформленае пад уплывам прадуктыўнага на балтыйска-славянскім памежжы суфікса ‑чук‑ зыходнае плячо (гл.) або пляча́к ’плечавы сустаў; пройма рукава’ (Сл. ПЗБ), магчыма, у выніку выцяснення формы н. р., адсутнай у балтыйскіх мовах.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)