прая́ва, -ы, мн. -ы, прая́ў, ж.
1. Незвычайнае здарэнне.
Што за п.!
2. З’ява, праяўленне.
Праявы жыцця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прая́ва
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
прая́ва |
прая́вы |
| Р. |
прая́вы |
прая́ў |
| Д. |
прая́ве |
прая́вам |
| В. |
прая́ву |
прая́вы |
| Т. |
прая́вай
прая́ваю |
прая́вамі |
| М. |
прая́ве |
прая́вах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
прая́ва ж.
1. необыкнове́нное происше́ствие;
2. явле́ние ср.;
~вы жыцця́ — явле́ния жи́зни
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прая́ва, ‑ы, ж.
1. Незвычайнае здарэнне. «Што за праява?» — падумаў Сяргей і пачуў, як па яго спіне захадзілі мурашкі. Колас. І яшчэ адбылася з Хілімонам адна праява — больш ніхто яго не бачыў у старой пашарпанай ватоўцы. Сабаленка. Нейкі час Хацяноўскі быў сам не свой — заблытала яго гэтая жахлівая і ганебная праява, растрывожыла душу. Кулакоўскі.
2. З’ява, праяўленне. І ўсё ж у вачах стаялі праявы роднай вёскі, малюнкі перажытага. Марціновіч. Гісторыя слова грунтуецца на гістарычных падзеях, на розных праявах жыцця грамадства. Юрэвіч. Вялікі, магутны навакольны свет, поўны прыгажосці і сілы, праяў і падзей. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прая́ва ’незвычайнае здарэнне’, ’з’ява, з’яўленне’, ’выяўленне сваіх здольнасцей’ (ТСБМ, Нас., Шат., Др.-Падб., Гарэц., ТС), ’свавольнік’ (Нас.), ’прайдзісвет’ (Касп., ТС), ’дасціпны чалавек’ (Сл. Брэс.), проя́ва ’бяда, прачвара’, ’назойлівы’, ’прадвесце’ (Сл. ПЗБ), пръя́ва, пръя́віна ’звышмодная ў адзенні і паводзінах жанчына’ (міёр., З нар. сл.), ’глыбакаводная яма’ (жытк., стол., Яшк.). Рус. проя́ва ’цуд, дзіва, незвычайнае здарэнне’, укр. проя́ва ’здарэнне; дзіўны, незвычайны чалавек’, польск. przejaw ’прымета, сімптом; праяўленне’ (“rutenizm”, гл. Банькоўскі, 2, 844), чэш. projev ’тс’. Дэрыват з суф. ‑а ад праявіць < явіць, яўляць (гл.). У форме ж. р. і з адметнай семантыкай ’дзіва, незвычайнае здарэнне’ і да т. п. — усходнеславянскае ўтварэнне. Паводле Немчанкі (УЗ Латв. У, 92, 55), у рускіх гаворках Літвы < літ. prajovas, prajõvas ’пудзіла, прывід’ (з беларускай мовы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
выя́ва, -ы, мн. -ы, выя́ў, ж.
1. Тое, што і праява (у 2 знач.).
2. Узнаўленне сродкамі мастацтва вонкавага, пачуццёва-канкрэтнага выгляду з’яў рэчаіснасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
а́ўра, -ы, ж. (спец.).
1. Ззянне вакол галавы, цела, якое паказваецца як німб, арэол і ўяўляецца як праява душы, духу.
2. У парапсіхалогіі: тое, што і біяполе.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Прад’ява ’прадказанне’ (мядз., Сл. ПЗБ). Гл. праява.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Відань ’прывід, здань, праява’ (КТС, Я. Скрыган) — кантамінаванае новаўтварэнне ад відзець і здань.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
параксі́зм, ‑у, м.
1. Моцны прыступ якой‑н. хваробы або абвастрэнне яе, якое адбываецца перыядычна. Параксізм кашлю.
2. перан. Прыступ якога‑н. душэўнага ўзбуджэння, пачуцця і знешняя яго праява.
[Грэч. paraxysmós — узбуджэнне, раздражненне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)