прані́кнуць
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прані́кну |
прані́кнем |
| 2-я ас. |
прані́кнеш |
прані́кнеце |
| 3-я ас. |
прані́кне |
прані́кнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прані́к
прані́кнуў |
прані́клі
прані́кнулі |
| ж. |
прані́кла
прані́кнула |
| н. |
прані́кла
прані́кнула |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прані́кні |
прані́кніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прані́кшы
прані́кнуўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прані́кнуць, -ну, -неш, -не; -нік, -кла; -ні; зак., у што.
1. Трапіць, прабрацца куды-н. усярэдзіну, дасягнуць чаго-н.
Святло пранікла ў пакой.
П. у хату.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Распаўсюдзіцца дзе-н., трапіўшы куды-н., стаць вядомым.
Звесткі праніклі ў друк.
3. Зразумець, разгадаць, углыбіўшыся, унікшы ў што-н.
П. у псіхалогію чалавека.
|| незак. праніка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. пранікне́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прані́кнуць сов., в разн. знач. прони́кнуть;
вада́ ~кла праз шчы́ліну — вода́ прони́кла сквозь щель;
п. у штаб во́рага — прони́кнуть в штаб врага́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прані́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Прайсці, трапіць куды‑н. праз што‑н. Вільгаць усё ж такі пранікла ў сярэдзіну гільзы, і лісцікі запісной кніжкі пасклейваліся, літары расплыліся. Зуб. Прамень сонца пранік у вагон. Васілевіч. // Прабрацца, пралезці, пракрасціся куды‑н. Жэрдкай мы ўдвух падсадзілі свайго сябра ўгару, той праз ніжняе акно пранік у вятрак і апусціў уніз крыло. Аўрамчык. Пранікнуць у гэтую кватэру было немагчыма, бо каля пад’езда ўдзень і ўначы стаяла паліцэйская варта. Машара. // перан. Запасці, пракрасціся (у душу, сэрца, думкі і інш.). Словы праніклі ў душу. □ Моўчкі ўскінула вочы, І замёр я на міг: Сумны позірк дзявочы Мне ў сэрца пранік. Гілевіч.
2. Пераадольваючы цяжкасці, прайсці, дабрацца куды‑н. Пранікнуць у глыбіню пустыні. Пранікнуць у космас.
3. Стаць вядомым ці даступным многім; распаўсюдзіцца. Ідэі камунізма праніклі ў масы.
4. перан. Зразумець сэнс, сутнасць чаго‑н., разабрацца ў чым‑н. Пранікнуць у псіхалогію чалавека. □ Мастак, які свядома імкнецца пранікнуць у дыялектыку і логіку сапраўдных фактаў, мае магчымасць найбольш поўна і глыбока раскрыць сутнасць жыццёвых з’яў. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прані́кнуць ’прайсці куды-небудзь, трапіць праз што-небудзь’, ’распаўсюдзіцца’ (ТСБМ). Да нікнуць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
впита́ться увабра́цца; усмакта́цца; прані́кнуць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пранікне́нне ср. проникнове́ние; см. прані́кнуць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праніка́ць несов., в разн. знач. проника́ть; см. прані́кнуць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прабра́цца, -бяру́ся, -бярэ́шся, -бярэ́цца; -бяро́мся, -бераце́ся, -бяру́цца; -бра́ўся, -ра́лася; -бяры́ся; зак.
1. 3 цяжкасцю прайсці, пранікнуць.
П. праз гушчар.
2. Прайсці тайком, пракрасціся, пранікнуць.
П. ў хату праз акно.
|| незак. прабіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пранікне́нне, -я, н.
1. гл. пранікнуць.
2. Пранікнёнасць, глыбокая шчырасць (кніжн.).
Гаварыць з пранікненнем.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)