прані́зваць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. прані́зваю прані́зваем
2-я ас. прані́зваеш прані́зваеце
3-я ас. прані́звае прані́зваюць
Прошлы час
м. прані́зваў прані́звалі
ж. прані́звала
н. прані́звала
Загадны лад
2-я ас. прані́звай прані́звайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час прані́зваючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

прані́зваць несов.

1. прям., перен. пронза́ть;

2. прони́зывать;

1, 2 см. праніза́ць 1, 2

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прані́зваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да пранізаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

праніза́ць, -іжу́, -іжаш, -іжа; -іза́ны; зак.

1. каго-што. Тое, што і праткнуць.

П. штыком.

Страх пранізаў каго-н. (перан.). П. поглядам (перан.: хутка і пільна глянуць на каго-н.).

2. каго-што. Пранікнуць унутр каго-, чаго-н., праз што-н. (перан.).

Холад пранізаў усё цела.

Прамені сонца пранізалі галіны дрэў.

3. што. Правесці які-н. час, ніжучы што-н.

Цэлы вечар пранізала каралі.

|| незак. прані́зваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прані́звацца, ‑аецца; незак.

Зал. да пранізваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прані́звацца несов., страд. пронза́ться; прони́зываться; см. прані́зваць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ледзяні́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ні́ць; незак., каго-што.

1. Замарожваць, ператвараць у лёд.

2. Пранізваць холадам.

Мароз л. цела.

Страх л. сэрца (перан.).

|| зак. зледзяні́ць, -ю́, -і́ш, -і́ць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пронза́ть несов.

1. прані́зваць, праціна́ць; (прокалывать) прако́лваць, прабіва́ць;

пронза́ть наскво́зь прані́зваць (праціна́ць, прако́лваць, прабіва́ць) наскро́зь;

2. перен. прані́зваць; (пронимать) прайма́ць; (о чувстве, мысли и т. п. — ещё) праціна́ць, ахо́пліваць, уража́ць, рэ́заць; см. пронзи́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Праніка́ць ’ныць (пра сэрца)’ (навагр., Сл. ПЗБ). Паводле аўтараў слоўніка, з польск. przenikać ’пранікаць, пранізваць’. Але ні фанетычных, ні семантычных падстаў для гэтага няма. Відаць, гэта канкрэтызацыя значэння пранікаць (< нікаць, гл.) ’пранізваць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ніза́ць, ніжу́, ні́жаш, ні́жа; ніжы́; ні́заны; незак., што.

1. Набіраць, насаджваць падрад на нітку, дрот і пад.

Н. пацеркі.

Н. грыбы.

2. перан. Пранізваць, працінаць наскрозь.

|| зак. наніза́ць, -ніжу́, -ні́жаш, -ні́жа; -ніжы́; -ні́заны.

|| наз. ніза́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)