прае́хаць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прае́ду |
прае́дзем |
| 2-я ас. |
прае́дзеш |
прае́дзеце |
| 3-я ас. |
прае́дзе |
прае́дуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прае́хаў |
прае́халі |
| ж. |
прае́хала |
| н. |
прае́хала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прае́дзь |
прае́дзьце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прае́хаўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прае́хаць, -е́ду, -е́дзеш, -е́дзе; -е́дзь; зак.
1. што. Перамяшчаючыся на чым-н., мінуць, пераадолець якую-н. прастору.
П. плошчу.
П. міма станцыі.
П. пяць кіламетраў.
2. што. Не спыніцца, не сысці там, дзе было трэба.
П. сваю станцыю.
3. Правесці ў дарозе які-н. час.
П. восем гадзін.
4. Тое, што і праехацца (у 1 знач.).
Эх, добра п. па роўнай дарозе на веласіпедзе.
|| незак. праязджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1, 2 і 4 знач.).
|| наз. прае́зд, -у, М -дзе, м. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прае́хаць сов.
1. в разн. знач. прое́хать; (в официальном выражении — ещё) просле́довать;
п. на са́нках — прое́хать на са́нках;
п. пяць кіламе́траў — прое́хать пять киломе́тров;
п. прыпы́нак — прое́хать остано́вку;
мы ~халі да саўга́са шэсць гадзі́н — мы прое́хали до совхо́за шесть часо́в;
ён ~хаў усю́ Белару́сь — он прое́хал всю Белару́сь;
машы́на ~хала ў напра́мку да го́рада — маши́на прое́хала (просле́довала) в направле́нии к го́роду;
2. (совершить прогулку) прое́хаться, прокати́ться;
◊ ні п. ні прайсці́ — ни прое́хать ни пройти́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прае́хаць, ‑еду, ‑едзеш, ‑едзе; зак.
1. Перамясціцца ў якім‑н. напрамку (на кані, аўтамашыне і інш.). Сурвіла горадам праехаў паволі, каб не трэсла па бруку. Чорны. Падпольшчыкі праехалі па шашы, пасля, кіламетры праз два, збочылі. Новікаў. // Перамясціцца па якім‑н. шляху (аб транспарце). Праедзе грузавік, даверху нагружаны бульбай, прамчыць матацыкл. І наступае цішыня. Навуменка. Падвода крыху праехала ў бок лесу і спынілася. Курто. // Прабыць некаторы час у дарозе. Праехаць пяць гадзін. // Разм. Адправіцца куды‑н. на чым‑н.; паехаць. [Дырэктар:] «Канікулы, няхай хлопцы праедуць у горад, ды і прывучыць іх трэба да самастойнасці, каб ведалі, як і што». Нядзведскі. [Мароз:] — Думаю, Васільевіч, праехаць па калгасах, ярыну паглядзець, як узышла. Лобан.
2. што і без дап. Едучы, мінуць, пакінуць убаку, ззаду. Праехалі яшчэ дзве-тры вёскі. Усюды панавала стоеная цішыня. Навуменка. [Машыністы] праехалі міма вакзала, міма таварнай канторы, мінулі гідраўлічную калонку... Васілёнак. // Едучы, пераадолець якую‑н. адлегласць. — Можа нам па дарозе? — Мне ў Варавец, — сказаў Залуцкі. — Тады якраз палавіну дарогі праедзеш. Чыгрынаў. // Едучы, пераадолець што‑н. Праехаць балота. □ — Добры шафёр усюды праедзе, — запэўніў Алік. Кулакоўскі. // што. Едучы, прапусціць патрэбны прыпынак, пункт, не спыніцца, дзе трэба, у час язды. Нехта праехаў сваю станцыю. Праспаў, прахапіўся на наступнай. Лужанін.
3. Праехацца, пракаціцца. У час летніх канікул юнак гадзінамі прападаў каля трактарыстаў, і для яго было вялікай радасцю праехаць у кабіне машыны. Шымук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праязджа́ць гл. праехаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прорыси́ть сов. прае́хаць ры́ссю.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прае́зд, -у, М -дзе, м.
1. гл. праехаць.
2. мн. -ы, -аў. Месца, дзе можна праехаць.
Вузкі п.
3. мн. -ы, -аў. Вуліца або завулак, якія злучаюць паралельныя вуліцы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прое́хать сов., в разн. знач. прае́хаць;
прое́хать пять киломе́тров прае́хаць пяць кіламе́траў;
прое́хать остано́вку прае́хаць прыпы́нак;
он прое́хал всю Евро́пу ён прае́хаў усю Еўро́пу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паўдаро́гі, на паўдаро́зе, ж.
Палавіна дарогі, шляху.
Праехаць п.
Спыніцца на паўдарозе (таксама перан.: не закончыўшы пачатай справы).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прапылі́ць, -ылю́, -ы́ліш, -ы́ліць; -ы́лены; зак.
1. каго-што. Напоўніць пылам.
2. Праехаць, прайсці, падняўшы клубы пылу (разм.).
Па вуліцы прапыліў статак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)