полага́ть несов.
1. (предполагать) меркава́ць; (считать) лічы́ць; (думать) ду́маць;
я полага́ю, что сде́лаю рабо́ту в срок я мярку́ю (ду́маю, лічу́), што зраблю́ рабо́ту ў тэ́рмін;
как вы полага́ете? як вы мярку́еце (ду́маеце, лі́чыце)?;
полага́ть кого́-л. больны́м офиц. лічы́ць каго́-не́будзь хво́рым;
полага́ть свои́м до́лгом уст. лічы́ць сваі́м абавя́зкам;
не полага́л я в нём тако́й пры́ти! не ду́маў я, што ў яго́ такі́ спрыт!;
на́до полага́ть вводн. сл. трэ́ба ду́маць;
2. уст. (класть) кла́сці; (возлагать) усклада́ць;
полага́ть нача́ло чему́-л. уст. кла́сці пача́так чаму́-не́будзь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уважа́ць несов., обл. (расценивать, полагать) счита́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Надзе́я ’надзея, спадзяванне’ (Нас., Бяльк., ТС, Сл. ПЗБ), укр. наді́я, рус. наде́я, польск. nadzieja, чэш. naděje, дыял. náděja, славац. nadéj, nádeja, в.-луж. nadžija, н.-луж. naźeja, славен. nȃdeja, серб.-харв. nada, дыял. nadeja, макед. дыял. надеја. Прасл. *naděja, вытворнае ад děti, гл. дзець (Міклашыч, 43; Бернекер, 1, 193; Брукнер, 353; Скок, 2, 497; Бязлай, 2, 211; Шустар-Шэўц, 13, 981). Махэк лічыць праславянскае слова аддзеяслоўным назоўнікам ад *nadějati sę ’спадзявацца’, узнікшым на базе пераноснага значэння *děti ’класці; меркаваць’, параўн. рус. полагать (Махэк₂, 387).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бада́й
1. частица чтоб, что́бы;
б. ты прапа́ў! — чтоб ты пропа́л!;
2. вводн. сл. пожа́луй, на́до полага́ть;
б. (што), бу́дзе дождж — пожа́луй, бу́дет дождь;
3. нареч., прост. почти́; почита́й;
б. адно́лькавыя кні́гі — почти́ одина́ковые кни́ги;
б. ужо́ ты́дзень прайшо́ў, як ён прые́хаў — почита́й уж неде́ля прошла́, как он прие́хал
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ду́маць несов.
1. (размышлять) ду́мать;
ён мно́га ду́маў над гэ́тым пыта́ннем — он мно́го ду́мал над э́тим вопро́сом;
2. (считать, держаться мнения) ду́мать, полага́ть;
я ду́маю, што ўсё ско́нчыцца до́бра — я ду́маю (полага́ю), что всё око́нчится хорошо́;
3. (иметь намерение) ду́мать, предполага́ть, помышля́ть;
ён ду́мае вярну́цца за́ўтра — он ду́мает (предполага́ет) верну́ться за́втра;
4. (заботиться) ду́мать;
ду́мае то́лькі аб сабе́ — ду́мает то́лько о себе́;
◊ мно́га д. аб сабе́ — мно́го мнить о себе́;
нядо́ўга ду́маючы — недо́лго ду́мая;
і д. няма́ чаго́ — и ду́мать не́чего;
на́ват і не ду́май — да́же и не ду́май;
трэ́ба д. — на́до полага́ть;
і д. забы́цца — и ду́мать забы́ть;
я ду́маю! — я ду́маю!;
д. сам сабе́ — ду́мать про себя́;
а што ты ду́маеш! — а что ты ду́маешь!; а почему́ бы и нет!;
хо́дзіць ці́ха, а ду́мае лі́ха — погов. реча́ми тих, да се́рдцем лих
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
меркава́ць несов.
1. толкова́ть, рассужда́ть; прики́дывать;
~ва́лі аб тым, як трэ́ба працава́ць — толкова́ли (рассужда́ли) о том, как на́до рабо́тать;
2. рассчи́тывать; предполага́ть; полага́ть;
яны́ ~ва́лі дасягну́ць вяршы́ні за́відна — они́ рассчи́тывали (предполага́ли) дости́гнуть верши́ны за́светло;
3. суди́ть; сообража́ть; подразумева́ть; ко́жны мярку́е па-сво́йму ка́ждый су́дит по-сво́ему;
мярку́йце са́мі — суди́те са́ми;
4. (иметь намерение) переводится прич. с инф.: што вы мярку́еце рабі́ць? что вы наме́рены де́лать?;
◊ разважа́ць ды м. — суди́ть да ряди́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
предполага́ть несов.
1. (допускать что-л.) дапуска́ць; (полагать) меркава́ць; (думать) ду́маць; (считать) лічы́ць; (высказывать догадку, предположение) рабі́ць (выка́зваць) здага́дку (меркава́нне); см. предположи́ть;
2. (иметь намерение) меркава́ць; ду́маць; (собираться) збіра́цца;
что вы предполага́ете де́лать? што вы мярку́еце (ду́маеце, збіра́ецеся) рабі́ць?;
я предполага́ю вы́ехать за́втра я мярку́ю (ду́маю, ма́ю наме́р, збіра́юся) вы́ехаць за́ўтра;
3. (иметь своим условием) мець на ўва́зе, мець (сваёй) перадумо́вай; (предусматривать) прадугле́джваць;
успе́х э́того де́ла предполага́ет по́мощь друзе́й для по́спеху гэ́тай спра́вы неабхо́дна (патрэ́бна, ма́ецца на ўва́зе) дапамо́га сябро́ў;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
на́доI безл., в знач. сказ. трэ́ба, разг. трэ; (нужно) патрэ́бна; (следует) нале́жыць, ва́рта;
◊
(ведь) на́до же! (і) трэ́ба ж!;
как на́до як трэ́ба, як след;
как не на́до лу́чше як найле́пш;
на́до быть в знач. вводн. сл. ма́быць, му́сіць;
на́до быть, бу́дет дождь ма́быць (му́сіць), бу́дзе дождж;
на́до ду́мать (полага́ть) трэ́ба ду́маць (меркава́ць);
так ему́ и на́до так яму́ і трэ́ба;
то́лько того́ и на́до то́лькі то́е і трэ́ба;
что на́до (в знач. сказ.: очень хороший) хоць куды́, як ма́е быць; (прекрасный, отменный) цудо́ўны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лічы́ць несов.
1. в разн. знач. счита́ть; (высказывать суждение — ещё) полага́ть; предполага́ть; (за кого, что — ещё) принима́ть;
л. да дзесяці́ — счита́ть до десяти́;
хло́пчык до́бра лі́чыць — ма́льчик хорошо́ счита́ет;
л. гро́шы — счита́ть де́ньги;
лічу́, што мая́ пра́ўда — счита́ю (полага́ю), что я прав;
я лічу́ яго́ сваі́м ся́брам — я счита́ю его́ сво́им дру́гом;
за каго́ ты мяне́ лі́чыш? — за кого́ ты меня́ принима́еш?;
2. в знач. вводн. сл. почита́й, счита́й;
ён, лічы́, ужо́ даро́слы — он, почита́й, уже́ взро́слый;
◊ л. за нішто́ — ни во что не ста́вить;
л. варо́н — счита́ть воро́н;
л. мух — счита́ть мух;
л. дні — счита́ть дни;
кураня́т уво́сень лі́чаць — цыпля́т по о́сени счита́ют
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
трэ́ба I в знач. сказ.
1. с инф. на́до, ну́жно; (следует — ещё) до́лжно;
т. вячэ́раць — на́до (ну́жно) у́жинать;
т. адзна́чыць — на́до (ну́жно, до́лжно) отме́тить;
не т. — не ну́жно;
2. сле́дует; необходи́мо; тре́буется;
т. звярну́цца за дапамо́гай — сле́дует (необходи́мо) обрати́ться за по́мощью;
не т. было́ так рабі́ць — не сле́довало так де́лать;
што і т. было́ даказа́ць — что и тре́бовалось (сле́довало) доказа́ть;
для гэ́тага т. яшчэ́ шмат матэрыя́лу — для э́того тре́буется ещё мно́го материа́ла;
3. безл. (желательно) уго́дно, ну́жно;
што вам т.? — что вам уго́дно (ну́жно)?;
4. разг. (причитается) сле́дует;
ко́лькі з мяне́ т.? — ско́лько с меня́ сле́дует?;
◊ так яму́ (ёй, ім і г.д.) і т. — так ему́ (ей, им и т.д.) и на́до, и подело́м ему́ (ей, им и т.д.);
лепш не т. — лу́чше не на́до;
т. і ме́ру ве́даць — на́до (пора́) и честь знать;
т. ду́маць — на́до ду́мать (полага́ть);
і да булавы́ т. галава́ — посл. голова́ во вся́ком де́ле нужна́
трэ́ба II ж., церк. тре́ба
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)