пля́сь
выклічнік
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
плясь межд., в знач. сказ.
1. хлоп, шлёп;
2. хлоп;
3. разг. шлёп, плюх;
1-3 см. пля́снуць 1, 3, 4
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
плясь, выкл.
Разм.
1. Абазначае гук ад удару чым‑н. плоскім.
2. у знач. вык. Адпавядае значэнню дзеясловаў: пляснуць, пляснуцца і пляскаць 1, пляскацца 1. — Я — плясь вунь у тую лужыну жыватом. Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Плясь! ’гук ад удару чым-небудзь плоскім’, адпавядае значэнню дзеясловаў пля́снуць, пля́скаць, пляска́цца (ТСБМ; глус., Янк. Мат.): плясь! — па голым целе (полац., Нар. лекс.), пляс! (шальч., Сл. ПЗБ). Ад пляс(к)‑нуць, гл. пля́скаць, змякчэнне канцавога зычнага мае экспрэсіўны характар, або пад уплывам мяккасці папярэдняга зычнага, параўн. лясь! < ляснуць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
плюх межд., разг. плюх, плясь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шлёп межд., разг. шлёп, плясь, ляп.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хлесть межд., в знач. сказ., прост. хвось, плясь, лясь.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Лясь! — выклічнік у значэнні дзеяслова ляскаць, ляснуць ’ударыць па голым целе’, ’падзенне, удар’, ’бразь, плясь!’ (ТСБМ, Гарэц., Шат.; полац., мсцісл., Нар. лекс.; паст., Сл. ПЗБ). Утворана ад ля́скаць (Праабражэнскі, 1, 497).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плях! 1 ’боўць, шабулдых!’ (Шат.), ’плясь, ляп!’ (Шат.; сміл., Стан.), ’гук ад удару па мяккім месцы’ (Варл.), плях! — пра імклівы бег, пра ўдар (мсцісл., Нар. лекс.). Гукапераймальнае. Роднаснае да плясь! (гл.). Сюды ж: пля́хаць ’шлёпаць, хадзіць па гразі’ (Шат.), ’наносіць удары’ (сміл., Стан., Шат.), пля́хнуць ’ударыць’, ’пабегчы’ (Юрч.), ’ударыць па мяккім месцы’ (Варл.), ’плюснуць, абліць’ (Касп.), пля́хнуцца ’пляснуцца’ (Шат.), пля́хацца ’плёскацца (у вадзе)’ (беласт., Сл. ПЗБ; карэліц. Шатал.). Параўн. плёхаць (гл.).
Плях 2 ’плешына, прагаліна’ (шчуч., Сцяшк. Сл.). Да плех 1 (гл.). Галосны ‑я‑ з’явіўся, відаць, у выніку абагульнення асновы з пляха́ ’лысіна’, ’агрэх’ (швянч., Сл. ПЗБ), пляха́ ’абсевак’ (паст., ЛА, 2). Не выключана таксама, што плях можа быць запазычаннем з ням. Fleck ’пляма’, ’кавалак зямлі’, ’лапіна, акравак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)