плю́шчыць¹, -чу, -чыш, -чыць; незак., што.
Закрываць, заплюшчваць (вочы).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
плю́шчыць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
плю́шчу |
плю́шчым |
| 2-я ас. |
плю́шчыш |
плю́шчыце |
| 3-я ас. |
плю́шчыць |
плю́шчаць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
плю́шчыў |
плю́шчылі |
| ж. |
плю́шчыла |
| н. |
плю́шчыла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
плю́шчы |
плю́шчыце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
плю́шчучы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
плю́шчыць², -чу, -чыш, -чыць; незак., што.
Удараючы або сціскаючы, рабіць плоскім, пляскатым.
П. цвік.
|| зак. сплю́шчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны.
|| наз. плюшчэ́нне, -я, н. (спец.).
|| прым. плюшчы́льны, -ая, -ае (спец.).
П. станок.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
плю́шчыць I несов. (глаза) закрыва́ть, смыка́ть
плю́шчыць II несов., тех. (под давлением) плю́щить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
плю́шчыць 1, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак., што.
Закрываць, заплюшчваць (вочы). Бацька курыў, плюшчыў вочы ад сіняга дыму. Савіцкі. Як ні намагаўся хлапец заснуць, як ні плюшчыў вачэй, сон не прыходзіў. Пальчэўскі.
плю́шчыць 2, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак., што.
Спец. Удараючы або ціскаючы, рабіць што‑н. плоскім, пляскатым, тонкім. Што ні кажы, а вельмі цікава пазіраць, як дзядзька Архіп цяжкім молатам плюшчыць распаленае жалеза. Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Плю́шчыць 1 ’удараючы або сціскаючы, рабіць што-небудзь пляскатым, тонкім’ (ТСБМ), плю́шчыцца ’карабаціцца, гнуцца’ (Сцяшк. МГ), ’рабіцца плоскім’, плюшча́ты ’пляскаты’ (ТС), укр. плю́щити, рус. плющить, ст.-рус. плющити (плещити) ’расплюшчыць’ (XV ст.). Усходнеславянскае. Утворана ад плюск, параўн. ст.-рус. плюскъ ’шум ад удару, пляск, лопат’ (XV ст.). Гл. плю́скаць 1.
Плю́шчыць 2, плю́шчыты ’заплюшчваць, жмурыць вочы’ (ТСБМ, Сцяшк. Сл., Шат., Растарг., ТС, Сл. ПЗБ; Сцяшк. МГ), плюшчыцца ’жмурыцца, моргаць’ (петрык., Мат. Гом.), плюшчаком ’прыжмурыўшыся’ (ТС), плю́шчыцца ’лезці’ (карэліц., Нар. сл.), укр. плю́щити. Да плю́скаць 3 (гл.). Таксама можна дапусціць семантычнае развіццё з плю́шчыць 1 (гл.).
Плю́шчыць 3 ’значыць свойскіх гусей’: плюшчаць ім знак (ТС). Відаць, да плю́шчыць 2 ’сціскаць, сплюшчваць’. Першапачаткова пры клеймаванні жывёл і птушак прабівалі ім вуха ці перапонкі, устаўлялі туды кляймо і сплюшчвалі яго, каб не гублялася.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сплю́шчыць² гл. плюшчыць².
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пляска́ць², пляшчу́, пле́шчаш, пле́шча; пляшчы́; пляска́ны; незак., што.
Рабіць пляскатым, плюшчыць.
П. канец цвіка.
|| наз. пляска́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
плющить несов.
1. пляска́ць;
2. техн. плю́шчыць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
плю́шчаны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад плюшчыць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)