пла́зам, прысл.
Плоскім, шырокім бокам.
Ударыць шабляй п.
Паваліцца п.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пла́зам
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| пла́зам |
- |
- |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
пла́зам нареч. плашмя́;
ляжа́ць п. — лежа́ть плашмя́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пла́зам, прысл.
Плоскай, шырокай стараной уніз. Каля хаты .. ляжыць плазам дубовая старая брама. Бядуля. — Малады жандарскі афіцэр выцяў яго [Рыбакова] шабляй, плазам. Асіпенка.
•••
Ляжаць плазам — тое, што і ляжаць як пласт (пластом) (гл. ляжаць). — Пусціш яго [малька] ў ваду — проста плакаць хочацца, калі бачыш, што ён сотнямі ляжыць нерухомым плазам... Ракітны. Штодзень перад захадам сонца яна [ліхаманка] забірала мяне ў сваю поўную ўладу, і я ляжаў плазам да самай раніцы, і перад вачыма маімі мітусіліся то жоўтыя, то чырвоныя кругі... Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пла́зам ’плоскім, шырокім бокам уніз’, ляжаць плазам ’ляжаць пластом’ (ТСБМ), карэліц. ’пластом’ (Сцяшк. МГ). З польск. płazem ’плоскім бокам’, якое з płaz > плаз (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пла́зам-кры́жам
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| пла́зам-кры́жам |
- |
- |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
пла́з
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
пла́з |
пла́зы |
| Р. |
пла́за |
пла́заў |
| Д. |
пла́зу |
пла́зам |
| В. |
пла́з |
пла́зы |
| Т. |
пла́зам |
пла́замі |
| М. |
пла́зе |
пла́зах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
плашмя́ нареч. пла́зам;
упа́сть плашмя́ упа́сці пла́зам; (навзничь) дагары́; (на грудь) ніц, ні́цма;
уда́рить плашмя́ са́блей уда́рыць пла́зам ша́бляй.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шлёпацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).
Падаць з шумам, плазам ці ўсім целам.
Ш. ў ваду.
|| аднакр. шлёпнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся.
|| наз. шлёпанне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распласта́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.
1. Легчы, упасці плазам, шчыльна прыціснуўшыся да зямлі, да якой-н. паверхні.
Р. на зямлі.
2. Выцягнуцца ў гарызантальнай плоскасці, раскінуўшы ў бакі рукі.
|| незак. распла́ствацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)