па́стар, -а, мн. -ы, -аў, м.
Пратэстанцкі святар.
|| прым. па́старскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
па́стар
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
па́стар |
па́стары |
| Р. |
па́стара |
па́стараў |
| Д. |
па́стару |
па́старам |
| В. |
па́стара |
па́стараў |
| Т. |
па́старам |
па́старамі |
| М. |
па́стару |
па́старах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
па́стар м., церк. па́стор
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
па́стар, ‑а, м.
Пратэстанцкі свяшчэннік. Духоўны пастар.
[Ад ням. Pastor.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Па́стар 1, па́стыр ’пратэстанцкі святар’, ’кіраўнік паствы’ (ТСБМ, Яруш., Др.-Падб., Касп.), ст.-бел. пастеръ, пастэръ ’тс’ (1580 г.) запазычаны са ст.-польск. paster, якое праз ням. Pastor з лац. pastor ’які пасе, пастух’ — дзеепрыметніка ад дзеяслова pascere ’пасці’ (Праабражэнскі, 2, 24; Фасмер, 3, 214; Голуб-Ліер, 362; Булыка, Лекс. запазыч., 173).
П́астар 2 ’старэйшы пастух’ (браг., Шатал.). Да пасты́р (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
па́стор церк. па́стар, -ра м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пастарава́ць ’пагаварыць’ (маст., Сцяшк. Сл.). Няясна. Магчыма, да пастар© (гл.), які прапаведваючы, (шмат) гаворыць. Утварэнне, як, напрыклад, укр. постаростувати ’быць старастаў’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пастэ́рка ’жаночы капялюш’ (Касп.). З польск. pasterka ’саламяны дамскі капялюш з нізкім верхам і вялікім брылём’ (Варш. сл., 4, 79). Да пастар, пастыр ’пастух’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пасты́р, па́стырь, па́стар, па́стэр, па́сцір ’пастух’, ’старшы пастух’ (ТСБМ, Яруш., Др.-Падб., Сл. ПЗБ, Гарэц., Бяльк.; докш., маладз., Янк. Мат.). З ц.-слав. < ст.-слав. пастырь ’пастух’ (рус. кніжн. пастырь ’тс’), якое з’яўляецца адзіным прыкладам з суфіксам ‑tyrʼь ад pasǫ ’пасу’ (Фасмер, 3, 215), дзе ‑t‑, як і ў суфіксах ‑telʼь, ‑tъlъ, ‑tuxъ, ‑tajь (Слаўскі, SP, 2, 29). Фасмер (там жа) лічыць няпэўным выводзіць гэту лексему з лац. pāstōrem праз пасрэдніцтва герм. формы на *‑turi̯o (як ст.-в.-ням. pfistūr з лац. pistōrem, гл. (Мее, Études, 186; Вондрак, Vergl. Gr., 1, 159). Больш імаверным можна лічыць меркаванне Мартынава (Язык, 64–65), які прасл. pastyrь лічыць інфільтрацыяй італійскага pāstōr‑io‑s, у якім ō дало протаслав. ū, якое ў праслав. мове перайшло ў у, (г. зн. у ы). Сюды ж пастыранка ’пастухова пуга’ (паст., Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)