паспе́шны
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
паспе́шны |
паспе́шная |
паспе́шнае |
паспе́шныя |
| Р. |
паспе́шнага |
паспе́шнай
паспе́шнае |
паспе́шнага |
паспе́шных |
| Д. |
паспе́шнаму |
паспе́шнай |
паспе́шнаму |
паспе́шным |
| В. |
паспе́шны (неадуш.)
паспе́шнага (адуш.) |
паспе́шную |
паспе́шнае |
паспе́шныя (неадуш.)
паспе́шных (адуш.) |
| Т. |
паспе́шным |
паспе́шнай
паспе́шнаю |
паспе́шным |
паспе́шнымі |
| М. |
паспе́шным |
паспе́шнай |
паспе́шным |
паспе́шных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
паспе́шны поспе́шный, торопли́вый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паспе́шны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і паспешлівы. Быццам аднекуль здалёк прыляталі і адляталі гукі: абрыўкі слоў, паспешныя крокі людзей... Чыгрынаў. Лабановіч дагадваўся аб прычыне такога паспешнага ад’езду яго прыяцеля і госця, але маўчаў пра гэта. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
э́кстранны, -ая, -ае.
1. Тэрміновы, неадкладны.
Экстраннае тармажэнне.
2. Надзвычайны, непрадугледжаны, паспешны.
Экстранныя расходы.
|| наз. э́кстраннасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
скоропали́тельный паспе́шлівы, паспе́шны, рапто́ўны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
э́кстранны, ‑ая, ‑ае.
1. Паспешны, неадкладны, тэрміновы. Экстранная тэлеграма. □ Машыніст заўважыў хлопчыка тады, калі ўжо і экстраннае тармажэнне не магло памагчы... Васілёнак. Шэмет папрасіў слова для экстраннага паведамлення. Лобан.
2. Які патрабуе неадкладнага ўмяшання, вырашэння і пад.; надзвычайны, непрадугледжаны. Сёння дзень не аперацыйны, калі не будзе якога экстраннага выпадку, то можна адчуваць сябе вальней. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пашпа́рыць 1 ’хутка пайсці’ (в.-дзв., Шатал.). Да па- і шпаркі (гл.). Аналагічна літ. skúosti ’хутка пайсці’ (< skubùs ’паспешны, шпаркі’, paskubà ’паспешнасць’).
Пашпа́рыць 2 ’кінуць, шпурнуць’ (дзярж., Нар. сл.). Балтызм (?). Параўн. брасл. шпа́рг̌ацца ’кідацца’, раг. шпа́рг̌аць ’кідаць чым-н., шыбаць, шпурляць’ (Сл. ПЗБ), роднасным да якіх Грынавяцкене (там жа, 5, 495) лічыць літ. spirgė́ti ’кідацца’. Галосны ‑а́‑ з ‑і‑, дзякуючы наступнаму ‑r‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сква́па ‘прагнасць, зайздрасць, хцівасць’ (Нас., Гарэц., Байк. і Некр., Бяльк.), сквап ‘тс’ (Нас.), сква́пны ‘прагны’ (ТСБМ, Ласт., Касп., Др.-Падб., Шат., Бяльк., Сл. ПЗБ, ЛА, 4), сква́пін ‘тс’ (Мат. Маг.), сква́піцца ‘зайздросціць’ (ТСБМ, Байк. і Некр., Жыв. сл., Інстр. 3). Укр. сква́пний, сквапли́вий ‘паспешлівы, таропкі’, польск. skwapliwy ‘паспешны, ахвотны’. Да квапіць, квапны (гл.). Збліжэнне Насовіча (там жа) з літ. skaugeti ‘зайздросціць’ і меркаванне Карскага (Белорусы, 163) пра запазычанне з польск. skwapa нельга прызнаць аргументаванымі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спешны, паспешны, паспешлівы, прыспешаны, паскораны, неадкладны, ударны, рупны, тэрміновы, экстраны
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)