папраду́ха, -і, ДМ -ду́се, мн. -і, -ду́х, ж. (уст.).
1. Жанчына, якая займаецца ручным прадзеннем.
Якая п. пры кудзелі, такое палатно ў белі (з нар.).
2. мн. Вячоркі, якія наладжвала вясковая моладзь, каб папрасці і павесяліцца; попрадкі.
Хадзіць на папрадухі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
папраду́ха
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
папраду́ха |
папраду́хі |
| Р. |
папраду́хі |
папраду́х |
| Д. |
папраду́се |
папраду́хам |
| В. |
папраду́ху |
папраду́х |
| Т. |
папраду́хай
папраду́хаю |
папраду́хамі |
| М. |
папраду́се |
папраду́хах |
Іншыя варыянты:
папра́духа.
Крыніцы:
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
папра́духа
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
папра́духа |
папра́духі |
| Р. |
папра́духі |
папра́дух |
| Д. |
папра́дусе |
папра́духам |
| В. |
папра́духу |
папра́дух |
| Т. |
папра́духай
папра́духаю |
папра́духамі |
| М. |
папра́дусе |
папра́духах |
Іншыя варыянты:
папраду́ха.
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
папра́духа ж., уст. пря́ха
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
папра́духа, ‑і, ДМ ‑дусе, ж.
Уст.
1. Жанчына, якая займаецца ручным прадзеннем. Якая папрадуха пры кудзелі, такое палатно ў белі. З нар.
2. толькі мн. (папра́духі, ‑дух). Зборышча, якое наладжвала вясковая моладзь для таго, каб папрасці і павесяліцца. Дзяўчаты ходзяць днём адна да адной на папрадухі. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Папраду́ха ’жанчына, якая займаецца ручным прадзеннем’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ, Янк. БП), попраду́ха ’папрадуха; вячоркі, дзе прадуць’ (Влад.), попраду́ха ’папрадуха’ (Клім.), папраду́хі мн. ’вячоркі, дзе прадуць і весяляцца’ (ТСБМ). Дэрыват з суф. ‑уха ад папрасці, папраду (гл. пра́сці).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пря́ха пра́ля, -лі ж.; уст. папраду́ха, -хі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Пра́льніца ’папрадуха’ (слуц., Сл. ПЗБ). Да прасці (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пра́лля 1 ’папрадуха’ (ТСБМ, Касп., Шат., Сл. ПЗБ), пра́лья ’тс’ (ганц., Сл. ПЗБ), пра́йля ’тс’ (брасл., Сл. ПЗБ), пряльля ’тс’ (Бяльк.). Укр. пряля ’тс’. Да прасці (гл.), параўн. папярэдняе слова.
Пра́лля 2 ’водмель, дзе мылі бялізну’ (чэрв., Сл. ПЗБ), пра́йня ’тс’ (шчуч., Сцяшк. Сл.). Укр. прало ’тс’. Да праць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Скудзе́льніца ‘пралля, якая са сваёй работай прыходзіць да сябровак’ (стаўб., карэліц., Жыв. сл.), ‘папрадуха’ (навагр., дзярж., Нар. сл.). Да кудзе́льны < кудзеля (гл.) з суф. ‑іц(а); укр. куде́льна хижа ‘памяшканне, дзе бываюць вячоркі, дзе прадуць кудзелю’. Скудзе́льство ‘вячоркі’ (Сл. рэг. лекс.), мяркуючы па суфіксацыі (‑ств‑), можа быць паланізмам. Параўн. кудзельніцы ‘тс’, гл. Пачатковае с‑, відаць, ад першаснага с кудзеляй (ісці) або ў выніку збліжэння са старым скудзе́ль ‘гаршчок’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)