пазні́цца, пазню́ся, по́знішся, по́зніцца; незак.
1. З’яўляцца пазней за вызначаны час.
П. на заняткі.
2. Выконваць што-н. пазней, чым трэба.
П. з сяўбой.
3. Затрымлівацца дзе-н.
Не пазніся, завідна прыходзь дамоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазні́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
пазню́ся |
по́знімся |
| 2-я ас. |
по́знішся |
по́зніцеся |
| 3-я ас. |
по́зніцца |
по́зняцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
пазні́ўся |
пазні́ліся |
| ж. |
пазні́лася |
| н. |
пазні́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
пазні́ся |
пазні́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
по́знячыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пазні́цца несов.
1. опа́здывать;
п. на цягні́к — опа́здывать на по́езд;
2. (делать что-л. позже, чем надо) опа́здывать, запа́здывать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазні́цца, пазнюся, познішся, позніцца; незак.
1. З’яўляцца пазней вызначанага часу. Пазніцца на заняткі. □ [Ядзя:] — Заўтра новы дом пачынаем будаваць. Вось ранічкай і прыходзь сюды. Ды глядзі не пазніся. Асіпенка. Была ўжо глыбокая восень, але снег па нейкіх прычынах пазніўся. Ігнаценка.
2. Выконваць што‑н. пазней, чым трэба, чым прызначана. Пазніцца з выкананнем плана. Пазніцца з сяўбой. □ Васіль меў намер прайсці яшчэ раз папярэдзіць брыгадзіраў, каб яны не пазніліся з выездам брыгад на працу. Шамякін.
3. Затрымлівацца дзе‑н. — Толькі ты не пазніся там вельмі. Сам ведаеш — ваенны час, ноччу і з горада могуць не прапусціць, — папярэдзіў .. [Роўду] Бондар. Машара. — Збегай, — згадзіўся Міканор, — толькі не пазніся, завідна прыходзь. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
опа́здывать несов. пазні́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
запа́здывать несов. спазня́цца, апазня́цца, запазня́цца, пазні́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
*Вечары́цца 1, мсцісл. вічарі́цца ’пазніцца’ (Бяльк.) утворана ад вечар (гл.) ’частка сутак, якая папярэднічае ночы’, па ўзору пазні́цца (той самы канчатак); перанос семантыкі грунтуецца на тым факце, што вечар — позняя пара сутак, бо перад ім (пасля дня) ёсць надвячорак са змрокам; параўн. рус. кастр. ве́чере ’вельмі позна’, калуж. вечере́е ’пазней вечарам’.
Вечары́цца 2 ’цямнець’ (Нас.). Да вечарэ́ць (< večerěti > večeriti).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Мудо́хацца, драг. мудохатысь ’важдацца, поркацца’, укр. мудо́хатиси, мудо́ситиси, мото́хатись, ст.-рус. мудити ’пазніцца’, польск. mudzić ’марудзіць’, в.-луж. komudzić. Да прасл. muditi/mǫditi ’не спяшацца, быць разважлівым, памяркоўным’. Генетычна звязана з літ. maùsti, maudžiù ’ныць, жадаць’ (Брукнер, 327 і 347; Фасмер, 2, 269; Шустар-Шэўц, 604; ЕСУМ, 3, 529). Параўн. таксама му́дры (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
замедля́ть несов.
1. (что-л.) запаво́льваць, замару́джваць; прыціша́ць, прыці́шваць; (задерживать) затры́мліваць;
2. (проявлять неторопливость) замару́джваць; (опаздывать) пазні́цца; (задерживаться) затры́млівацца, ба́віцца; см. заме́длить;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
замедля́ться
1. (о чём-л.) замару́джвацца, запаво́львацца; прыціша́цца, прыці́швацца; (задерживаться) затры́млівацца;
2. (наступать с промедлением) заця́гвацца, замару́джвацца; (запаздывать) пазні́цца;
3. страд. замару́джвацца, запаво́львацца; прыціша́цца, прыці́швацца; затры́млівацца; замару́джвацца; см. замедля́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)