пазме́нна
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| пазме́нна |
- |
- |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пазме́нна нареч. посме́нно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазме́нны, -ая, -ае.
Які адбываецца зменамі.
Працаваць пазменна (прысл.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
посме́нно нареч. пазме́нна;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зме́ншчык, -а, мн. -і, -аў, м.
Той, хто працуе пазменна з іншым.
Здаць печ зменшчыку.
|| ж. зме́ншчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.
|| прым. зме́ншчыцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
змяні́цца, змяню́ся, зме́нішся, зме́ніцца; зак.
1. Стаць іншым.
Жыццё ў вёсцы змянілася.
З. з твару (пра перамену ў выразе твару).
2. Замяніцца другім, другімі (на якой-н. пасадзе, месцы).
За апошні час тут змяніліся тры старшыні калгаса.
3. Вызваліцца ад абавязкаў, якія выконваюцца пазменна.
З. з дзяжурства.
4. Змяніць на сабе бялізну, адзенне (разм.).
Не было ў што з. (безас.).
|| незак. зме́ньвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. змяне́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.) і зме́на, -ы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
змяні́ць, змяню, зменіш, зменіць; зак., каго-што.
1. Зрабіць інакшым; перамяніць. Змяніць голас. Змяніць выраз твару. □ Сам таго не падазраючы, Данік сказаў такія словы, якія ў момант змянілі кірунак імклівых Сашыных думак. Шамякін.
2. Вызваліць ад якіх‑н. абавязкаў, што выконваюцца пазменна; пачаць дзейнічаць узамен другога, заступіўшы яго месца. Змяніць дазорных. □ Чырвонаармеец пайшоў на дарогу змяніць варту. Чорны.
3. Адхіліць, зняць з якой‑н. пасады, замясціўшы кім‑н. другім. Змянілі на сяле старасту. Мурашка.
4. З’явіцца на месцы каго‑, чаго‑н., што перастала існаваць, дзейнічаць. Ужо вясну змяніла лета. Крапіва.
5. Перастаць карыстацца чым‑н., узяць узамен другое; перамяніць, замяніць. Змяніць бялізну. □ Пакуль прыбрала [Лена] у клубе, у бібліятэцы, пакуль змяніла фіранкі, паліла вазоны — .. звечарэла. Ваданосаў.
•••
Змяніць гнеў на міласць — дараваўшы каму‑н. што‑н., перастаць гневацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змяні́цца, змянюся, зменішся, зменіцца; зак.
1. Стаць іншым; перамяніцца. Змянілася жыццё ў вёсцы. Колас. — А я цябе не адразу пазнаў. Змяніўся ты крыху. Чарнышэвіч. // Змяніць свой напрамак (пра вецер). [Алесю] здалося, што вецер змяніўся, падзьмуў ужо інакш. Ракітны.
2. Вызваліцца ад абавязкаў, якія выконваюцца пазменна. Змяніцца з дзяжурства. □ Я толькі што змяніўся з вахты, бягу пагрэцца і падвесці. А. Вольскі.
3. Змяніць адзін аднаго на службовым месцы, пасадзе. Тры старшыні змянілася да Аляксея ў «Світанні» пасля вайны. Пальчэўскі.
4. чым, на што. Саступіць месца чаму‑н. другому, замяніцца чым‑н. Дзень змяніўся на вечар. Мурашка. Радасць змянілася спалохам, прадчуваннем нечага жудаснага. Шамякін.
5. безас. Разм. Змяніць на сабе бялізну, адзенне. [Боганчык] падумаў, што загібее зусім, калі не зменіцца ў сухое. Пташнікаў.
•••
Змяніцца з твару — набыць іншы выгляд, выраз твару (пад уплывам моцных перажыванняў, хваробы і пад.). Маша прыкметна змянілася з твару, хоць і намагалася не выдаць свайго хвалявання. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)