ні́кнуць, -ну, -неш, -не; нік, ні́кла; -ні; незак.
1. Схіляцца, нахіляцца, апускацца.
Нікнуць лозы да зямлі.
2. перан. Вянуць.
Нікне трава ад спёкі.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Станавіцца слабейшым па сіле праяўлення; слабець.
Нікне памяць.
4. перан. Знікаць.
Нікнуць агні ў змроку.
|| зак. пані́кнуць, -ну, -неш, -не; -нік, -кла; -ні.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ні́кнуць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ні́кну |
ні́кнем |
| 2-я ас. |
ні́кнеш |
ні́кнеце |
| 3-я ас. |
ні́кне |
ні́кнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ні́к |
ні́клі |
| ж. |
ні́кла |
| н. |
ні́кла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ні́кні |
ні́кніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ні́кнучы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ні́кнуць несов. (склоняться) ни́кнуть, поника́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ні́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; незак.
1. Схіляцца, нахіляцца, апускацца. На балоце нікнуць лозы, Вецер ломіць гай. Колас. У глыбокай зямлянцы, недзе пад густым ельнікам, пры скупым святле.. лямпы ніклі над сталом тры галавы. Асіпенка. // Прынікаць, хіліцца да каго‑, чаго‑н. Халодны бруснічнік суцішае боль пацёртай нагі, мякка нікне галава да пушыстага моху ўгрэтай сонцам купіны. Лынькоў. Ніклі да зямлі кволыя сцяблінкі пшаніцы, падалі ў пякучы прысак пажоўклыя калівы бульбы. Кандрусевіч. // (1 і 2 ас. не ўжыв.); перан. Вянуць. Па дарогах, па сцяжынках Ходзіць страшны Сухавей. Дзе дыхне — там нікнуць травы. Парахневіч.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.); перан. Станавіцца слабейшым па сіле праяўлення; слабець. [Ганс] гатовы ўскрыкнуць, зваць на дапамогу, але адчувае, як нікне, прападае голас. Лынькоў. Мне цяпер уявіць немагчыма — Нікне розум, маўчыць ўяўленне. Дзяргай.
3. перан. Знікаць. Сымон бярэ .. [Зоську] за руку і абое нікнуць у цемнаце. Купала. Бялее пад нагамі дарога, што спускаецца з гары да моста і недзе нікне там. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ні́кнуць ’знікаць, гінуць’ (Сл. ПЗБ), ’знікаць, схіляцца уніз’ (Нас., Гарэц.), ’нікнуць, вянуць’ (Яруш.), сюды ж ні́клы ’паніклы’ (Гарэц.), ’кволы’ (Сл. ПЗБ). Формы зак. трывання да *nikati 2 (гл. ні́каць), у значэнні якіх магчыма кантамінацыя з *nikati 1 (гл. знікаць), параўн. нікну́ць ’заглянуць’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
поника́ть несов. ні́кнуць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ни́кнуть несов. ні́кнуць; (вянуть) вя́нуць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пані́кнуць, -ну, -неш, -не; пані́к, -кла; -ні; зак.
1. гл. нікнуць.
2. перан. Паддацца прыгнечанаму настрою; стаць духоўна разбітым.
Пасля пачутых слоў чалавек адразу панік.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыніка́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да пры нікнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прычы́ты, ‑аў; адз. няма.
Тое, што і прычытанне (у 2 знач.). Словы мае тануць і нікнуць у гуле чалавечага натоўпу, у галашэнні і прычытах. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)