нява́рты

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. нява́рты нява́ртая нява́ртае нява́ртыя
Р. нява́ртага нява́ртай
нява́ртае		 нява́ртага нява́ртых
Д. нява́ртаму нява́ртай нява́ртаму нява́ртым
В. нява́рты (неадуш.)
нява́ртага (адуш.)		 нява́ртую нява́ртае нява́ртыя (неадуш.)
нява́ртых (адуш.)
Т. нява́ртым нява́ртай
нява́ртаю		 нява́ртым нява́ртымі
М. нява́ртым нява́ртай нява́ртым нява́ртых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

нява́рты

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. нява́рты нява́ртая нява́ртае нява́ртыя
Р. нява́ртага нява́ртай
нява́ртае		 нява́ртага нява́ртых
Д. нява́ртаму нява́ртай нява́ртаму нява́ртым
В. нява́рты (неадуш.)
нява́ртага (адуш.)		 нява́ртую нява́ртае нява́ртыя (неадуш.)
нява́ртых (адуш.)
Т. нява́ртым нява́ртай
нява́ртаю		 нява́ртым нява́ртымі
М. нява́ртым нява́ртай нява́ртым нява́ртых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

нява́рты разг. несто́ящий, недосто́йный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шко́льніцкі, -ая, -ае.

1. гл. школьнік.

2. Уласцівы школьніку, несур’ёзны, няварты дарослага чалавека.

Школьніцкая гарэзлівасць.

|| наз. шко́льніцтва, -а, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

несто́ящий разг. нява́рты.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

недосто́йный

1. (нестоящий) нява́рты;

быть недосто́йным чего́-л. быць нява́ртым (не заслуго́ўваць) чаго́-не́будзь;

2. (не заслуживающий уважения) нява́рты пава́гі; (бесчестный) гане́бны; (безнравственный) амара́льны;

недосто́йный посту́пок гане́бны ўчы́нак;

недосто́йный челове́к чалаве́к, нява́рты пава́гі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Недастойны ’які не заслужыў спрыяльнасці, ласкі, спагады, паблажлівасці’ (валож., Жыв. сл.), рус. недосто́йный ’няварты, нягодны’, польск. niedostojny ’тс’, чэш. nedůstojny ’несур’ёзны, няварты’, балг. недосто́ен ’тс’ і пад. Цяжка вызначыць народны характар слова, параўн., аднак, яшчэ ў Насовіча недастоіць, недастоіла (недосто́иць, недосто́ило) ’не павінна, непрыстойна’, дастоіла (досто́ило) ’павінна быць, варта’. Гл. дастойны.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Нягі́дны ’дрэнны, шкодны’ (Касп.), ’чорт, нячысцік’: «Нябожчыца Міхасіха бачыла нявіднага» (Гарэцкі), сюды ж нягоднік ’нягоднік’ (Касп.). Украінізм? Параўн. укр. негідний ’няварты, паганы, агідны, брыдкі’, негіднік ’нягоднік’, аднак геаграфія слова пярэчыць такому дапушчэнню. Відаць, кантамінацыя нягодны і агідны (гл. агіда, гідзіць).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ *Нягі́пта, негіпта ’непраходнае, гіблае месца ў балоце; нешта непрыемнае, цяжкае; няздольны, няварты чалавек’ (ТС). Да геаграфічнай назвы Егіпет, якая ў біблейскай традыцыі стала агульнай назвай для абазначэння беспрасветнай цемры, у тым ліку і ў духоўным плане, гл. глосу ў Скарыны: Егіпет — «темности». Параўн. таксама егіпта ’ліха’ (< грэч., Мовазнавство, 1973, 5, 60).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бро́совый

1. (нестоящий) нява́рты; (плохой) дрэ́нны; (ничтожный) нікчэ́мны; (непригодный) непрыда́тны; (брошенный) кі́нуты;

бро́совые зе́мли непрыда́тныя (кі́нутыя) зе́млі;

2. эк. (ниже себестоимости) стра́тны, дэ́мпінгавы;

бро́совый э́кспорт стра́тны (дэ́мпінгавы) э́кспарт.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)