но́рма
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
но́рма |
но́рмы |
| Р. |
но́рмы |
но́рм
но́рмаў |
| Д. |
но́рме |
но́рмам |
| В. |
но́рму |
но́рмы |
| Т. |
но́рмай
но́рмаю |
но́рмамі |
| М. |
но́рме |
но́рмах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
но́рма, -ы, мн. -ы, норм і -аў, ж.
1. Устаноўленая мера, сярэдняя велічыня чаго-н.
Н. выпрацоўкі.
Н. выпадзення ападкаў.
2. пераважна мн. Агульнапрызнаныя, узаконеныя ў пэўным асяроддзі правілы паводзін людзей у грамадстве.
Дыпламатычныя нормы.
3. Устаноўленае, агульнапрынятае правіла ў мове, літаратуры.
Нормы беларускай літаратурнай мовы.
4. Загаловак кнігі, звычайна скарочаны, які даецца дробным шрыфтам на першай старонцы кожнага друкаванага аркуша ўнізе з левага боку (спец.).
◊
Прыйсці (увайсці) у норму — прыйсці да звычайнага стану.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
но́рма в разн. знач. но́рма, -мы ж.;
но́рма вы́работки но́рма выпрацо́ўкі;
но́рма приба́вочной сто́имости эк. но́рма прыбава́чнай ва́ртасці;
но́рма при́были эк. но́рма прыбы́тку;
но́рма дово́льствия воен. но́рма забеспячэ́ння;
но́рма поведе́ния но́рма паво́дзін;
но́рма выпаде́ния оса́дков но́рма выпада́ння апа́дкаў;
языкова́я но́рма мо́ўная но́рма;
сверх но́рмы звыш но́рмы;
по но́рме па но́рме.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
но́рма ж., в разн. знач. но́рма;
н. паво́дзін — но́рма поведе́ния;
мо́ўная н. — языкова́я но́рма;
звыш ~мы — сверх но́рмы;
па ~ме — по но́рме;
н. прыбы́тку — эк. но́рма при́были;
н. выпадзе́ння апа́дкаў — но́рма выпаде́ния оса́дков
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
но́рма, ‑ы, ж.
1. Устаноўленая мера, устаноўленыя памеры чаго‑н. [Аграном] сачыў за ачысткай насення і нормамі высеву. Брыль. [Сцёпка:] І мяне залічылі на рабфак звыш нормы, а потым усё ўладзілася. Колас. // Устаноўленая мера прадукцыйнасці працы. Нормы выпрацоўкі. □ Брыгада хутка стала вылучацца сярод іншых: і нормы пераконваліся і якасць работы з кожным днём узрастала. Кулакоўскі. // Спец. Тое, што і нарматыў. Тэхнічныя нормы. □ Трэба было зманціраваць маслаправод турбіны. Па норме на гэта адводзіўся роўна месяц. Дадзіёмаў. // Устаноўленая мера якіх‑н. спартыўных дасягненняў. Выканаць норму майстра спорту. // Сярэдняя, звычайная велічыня чаго‑н. Норма атмасфернага ціску. Норма выпадзення ападкаў.
2. пераважна мн. (но́рмы, норм). Агульнапрызнаныя, узаконеныя ў пэўным асяроддзі правілы паводзін людзей у грамадстве. Нормы паводзін. Этычныя нормы. □ [Буцкевіч:] Вашы падначаленыя парушаюць самыя элементарныя дыпламатычныя нормы. Вітка. // Устаноўленае, агульнапрынятае правіла ў мове, літаратуры і інш. У савецкі перыяд асноўныя граматычныя нормы беларускай літаратурнай мовы былі замацаваны школьнымі падручнікамі, дапаможнікамі для вышэйшых навучальных устаноў. Граматыка. // Узор. Узяць за норму што‑н.
3. Спец. Загаловак кнігі, звычайна скарочаны, які даецца дробным шрыфтам на першай старонцы кожнага друкаванага аркуша ўнізе з левага боку.
•••
Прыйсці (увайсці) у норму гл. прыйсці.
[Лац. norma.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Но́рма ў розных значэннях (ТСБМ), у тым ліку ’участак калгаснага поля, які выдзяляецца для апрацоўкі аднаму чалавеку’ (слуц., Нар. словатв.), ’зямельны надзел — 5 дзесяцін’ (ветк., Яшк.). Запазычана праз рус. норма ці польск. norma з ням. Norm ці франц. norme (< лац. norma).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
усу́шка ж. усу́шка;
но́рма ўсу́шкі — но́рма усу́шки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
усу́шка, -і, ДМ -шцы, ж.
Колькасць страчанага прадукта пры высыханні.
Норма ўсушкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
патало́к, -лка́, м. (спец.).
Найбольшая вышыня пад’ёму лятальнага апарата, а таксама (разм.) наогул мяжа, найбольш магчымая норма чаго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
та́ксаI (норма оплаты) та́кса, -сы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)