Verbum

◎ Не́йдзе ’дзесьці; мусіць, мабыць’ (Янк. 1), ’няма дзе’ (Грыг., Растарг., Бяльк.), ’дзесьці; мусіць, мабыць; няма дзе’ (Нас.), нёйдзі ’тс’ (Мат. Маг.), нёйдзя ’кудысьці’ (Сл. ПЗБ), нёйдзе, нёйдзі ’дзесьці; кудысьці; няма дзе’, нёйдзека ’тс’ (ТС). Паводле Карскага, ‑ū‑(‑i̯‑) устаўлена паміж адмоўем і прыслоўем, каб надаць «плаўнасць» маўленню, параўн. веліж. нёйгдзе ’тс’, горац, чэрык. дайжа (< рус. даже ’нават’) і пад. (Карскі, 1, 305). Гл. нёгдзе, недзе.

Нядзе́б, няйдзеб ’замест таго, каб’: Ня(й)дзеб касіць хапацца, ты па грыбах шлындаеш (Гарэц.). З ня‑дзе‑б (гл.), параўн. нейдзе ’дзесьці; відаць’, няўчом, няўком і пад.

Не́дзе, не́дзя ’дзесьці; няма дзе’ (Сл. ПЗБ), (недзьзя) ’няма дзе, няма куды; дзесьці, у нейкім месцы’ (Мал.), ’дзесьці, у дакладна неакрэсленым месцы; няма дзе’ (ТС), не́дзе, не́дзе, не́йдзе ’дзесьці, кудысьці, у нейкім месцы; няма куды’ (Гарэц.), не́дзека ’дзесьці’ (Сцяшк., докш., Янк. Мат.). Гл. не́гдзе ’тс’.

◎ Не́гдзе ’недзе; няма дзе’ (Сл. ПЗБ, Пятк. 2), нёгдзя ’тс’ (карэл., Нар. лекс., Сл. ПЗБ), рус. негде ’тс’, польск. niegdzie ’недзе’, каш. ńegse, чэш. nékde, славац. niekde, в.-луж. nehdźe, н.-луж. negźe, славен. дыял. negde, серб.-харв. негде, балг. дыял. негде, макед. негде. Прасл. *nekbdef утворана шляхам аглюцінацыі з часціцы *пё‑ (гл. не-) і пытальнага займеннікі *kbdě (гл. дзе); аманімічныя формы са значэннем ’няма дзеі узніклі ва ўсходнеславянскіх мовах са спалучэнняў тыпу *не есть где > не е(сть) где > негде, напр., негдзе перайсці (ESS/J SG, 2, 481; Шустар-Шэўц, 13, 998). Параўн. нёдзе, нейдзе.