наё́мны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
наё́мны |
наё́мная |
наё́мнае |
наё́мныя |
| Р. |
наё́мнага |
наё́мнай
наё́мнае |
наё́мнага |
наё́мных |
| Д. |
наё́мнаму |
наё́мнай |
наё́мнаму |
наё́мным |
| В. |
наё́мны (неадуш.)
наё́мнага (адуш.) |
наё́мную |
наё́мнае |
наё́мныя (неадуш.)
наё́мных (адуш.) |
| Т. |
наё́мным |
наё́мнай
наё́мнаю |
наё́мным |
наё́мнымі |
| М. |
наё́мным |
наё́мнай |
наё́мным |
наё́мных |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
капіталі́зм, -у, м.
Грамадска-эканамічны лад, які змяніў сабой феадалізм і ў аснове якога ляжаць розныя формы прыватнай уласнасці на сродкі вытворчасці, а грамадства складаюць дзве асноўныя групы — уладальнікі сродкаў вытворчасці і наёмныя рабочыя.
Эпоха капіталізму.
|| прым. капіталісты́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прэтарыя́нцы, ‑аў; адз. прэтарыянец, ‑нца, м.
У Старажытным Рыме — першапачаткова салдаты асабістай варты прэтара, а потым — салдаты імператарскай гвардыі. // Кніжн. Наёмныя войскі, якія служаць апорай улады, аснаванай на насіллі.
[Лац. praetoriani.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
На́йміт ’наёмны работнік, парабак’ (БРС, Нас., Гарб., Грыг., Пятк., ТС), ’наёмнік’ (Гарэц., Яруш.), на́йміты ’наёмны рабочы, парабак’ (ТС), таксама на́ймітка ’парабчанка, служанка’ (Грыг., ТС, Сл. ПЗБ), на́йметка ’тс’ (Нас.), на́ймічка ’тс’ (Янк. 1, Кліх, Сл. ПЗБ, ТС), наймі́тная ’служанка’ (клімав., Растарг., Да характ., 207), найміта́ ’наёмныя работнікі ці работніца’ (Ян.). Рус. найми́т, найми́та, наймитка, наймичка, укр. на́ймит, на́ймичка, на́ймиття (зборн.), польск. najmit, najmitka (з укр., Варш. сл.). Утворана ад *najьmъ, гл. найм ’наём, найманне’, пры дапамозе рэдкага суфікса ‑іт‑, параўн. касьбіт, малацьбіт, што далучаецца пераважна да асновы аддзеяслоўных назоўнікаў (Сцяцко, Афікс. наз., 53).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пі́ка 1 ’зброя ў выглядзе дрэўка з вострым металічным наканечнікам, дзіда’ (ТСБМ, Бес., Нас., Шат., Бяльк., віл., Сл. ПЗБ), пікаю ’стралой ляцець (падаць)’ (ТС). З польск. pika (якое з франц. pique ці з ням. Pike ’піка’) альбо з рус. (ст.-рус.) пика ’тс’, якое з ням. ці франц. моў ад швейцарцаў: менавіта яны ўвялі ў XV ст. піку як абавязковую зброю пехацінцаў; з канца XVI ст. у Маскоўскай дзяржаве пачынаюць служыць наёмныя войскі (Адзінцоў, Этимология–1975, 86–90), — абедзьве лексемы з італ. picca ’тс’ (Праабражэнскі, 2, 57; Фасмер, 3, 260). Сюды ж свісл. піка́сты ’з вострымі канцамі’ (Сцяшк. Сл.).
Пі́ка 2 ’твар’ (Нас.). Гл. пы́ка ’тс’.
Пі́ка 3 ’пачак, стос’ (ТС). Відаць, у выніку перастаноўкі складоў з кі́па.
Пі́ка 4 ’масць у картах’, пі́чка ’карта піковай масці’ (Нас.). Гл. пі́кі 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)