натура́льны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. натура́льны натура́льная натура́льнае натура́льныя
Р. натура́льнага натура́льнай
натура́льнае		 натура́льнага натура́льных
Д. натура́льнаму натура́льнай натура́льнаму натура́льным
В. натура́льны (неадуш.)
натура́льнага (адуш.)		 натура́льную натура́льнае натура́льныя (неадуш.)
натура́льных (адуш.)
Т. натура́льным натура́льнай
натура́льнаю		 натура́льным натура́льнымі
М. натура́льным натура́льнай натура́льным натура́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

натура́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. натура́льны натура́льная натура́льнае натура́льныя
Р. натура́льнага натура́льнай
натура́льнае		 натура́льнага натура́льных
Д. натура́льнаму натура́льнай натура́льнаму натура́льным
В. натура́льны (неадуш.)
натура́льнага (адуш.)		 натура́льную натура́льнае натура́льныя (неадуш.)
натура́льных (адуш.)
Т. натура́льным натура́льнай
натура́льнаю		 натура́льным натура́льнымі
М. натура́льным натура́льнай натура́льным натура́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ілюзо́рна-натура́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ілюзо́рна-натура́льны ілюзо́рна-натура́льная ілюзо́рна-натура́льнае ілюзо́рна-натура́льныя
Р. ілюзо́рна-натура́льнага ілюзо́рна-натура́льнай
ілюзо́рна-натура́льнае		 ілюзо́рна-натура́льнага ілюзо́рна-натура́льных
Д. ілюзо́рна-натура́льнаму ілюзо́рна-натура́льнай ілюзо́рна-натура́льнаму ілюзо́рна-натура́льным
В. ілюзо́рна-натура́льны (неадуш.)
ілюзо́рна-натура́льнага (адуш.)		 ілюзо́рна-натура́льную ілюзо́рна-натура́льнае ілюзо́рна-натура́льныя (неадуш.)
ілюзо́рна-натура́льных (адуш.)
Т. ілюзо́рна-натура́льным ілюзо́рна-натура́льнай
ілюзо́рна-натура́льнаю		 ілюзо́рна-натура́льным ілюзо́рна-натура́льнымі
М. ілюзо́рна-натура́льным ілюзо́рна-натура́льнай ілюзо́рна-натура́льным ілюзо́рна-натура́льных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цані́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., цэ́ніцца; незак.

1. Мець пэўную цану; быць каштоўным.

Натуральнае дрэва дорага цэніцца.

2. Лічыцца важным, значным.

Таленты высока цэняцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

самааса́дка, ‑і, ДМ ‑дцы, ж.

Натуральнае вылучэнне з раствору і асаджэнне солі ў вадаёмах з салёнай вадой.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фільтра́цыя, ‑і, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. фільтраваць.

2. Натуральнае прасочванне вадкасцей або газаў праз порыстыя рэчывы. Фільтрацыя вады ў плацінах.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перакрыжава́нне, ‑я, н.

1. Месца, дзе перасякаецца, перакрыжоўваецца што‑н. На перакрыжаванні вуліц. Перакрыжаванне прыцэлу.

2. Спец. Спарванне жывёл або апыленне раслін розных відаў, сартоў, народ для вывядзення новага віду, сорту, пароды жывёлы або расліны. Натуральнае перакрыжаванне культурных раслін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэкараты́ўны, ‑ая, ‑ае.

1. Які служыць для ўпрыгожвання. Дэкаратыўнае пано. Дэкаратыўныя кусты. Дэкаратыўныя тканіны.

2. Маляўнічы, эфектны. Дэкаратыўны выгляд. □ Бярозы стаялі нерухома, у шэрым змроку яны здаваліся ніцымі, а кусты і елкі дэкаратыўнымі. Карпаў.

3. Звязаны з афармленнем сцэны дэкарацыямі. Дэкаратыўнае афармленне.

4. перан. Разм. Ненатуральны, штучны; паказны. Сіратліва, як бы яно не натуральнае, а зробленае, дэкаратыўнае, вісіць над сопкамі халоднае сонца. Шамякін.

[Фр. décoratif.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Калама́шка ’лаянка на няўклюднага, чараватага чалавека’ (Шат.). Фармальна суадносіцца з каламашка ’воз’, ’нязграбны воз’, ’воз для перавозу цяжкасцей’ і да т. п. — значэнні, якія тлумачаць, відаць, утварэнне каламашка ’лаянка’. З разглядаемым словам суадносіцца кылымашыцца ’таўчыся, збірацца ў адным месцы’ (Бяльк.) (паводле фанетычнага крытэрыю ўтворана ад асновы каламаш‑). Семантыка, відавочна, адрозніваецца, аднак яе можна зразумець як натуральнае развіццё ’капацца, вазіцца’ > ’таўчыся на адным месцы’, > ’збірацца ў адным месцы’. Такое развіццё значэння верагоднае, паколькі ажыццяўляецца ў яўна экспрэсіўных лексемах, дзе семантыка з’яўляецца дыфузорнай і лёгка можа субстывавацца. Параўн. яшчэ пск. колымажиться ’важнічаць, фанабэрыцца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

це́льный

1. (не составной) суцэ́льны;

це́льный кусо́к суцэ́льны кава́лак;

2. (обладающий единством) цэ́льны, цэ́ласны, цэ́лы; (единый) адзі́ны;

це́льный хара́ктер цэ́льны хара́ктар;

3. (неразбавленный) неразве́дзены; (натуральный) натура́льны;

це́льное молоко́ неразве́дзенае малако́;

це́льное вино́ неразве́дзенае (натура́льнае) віно́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)