наро́г
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
наро́г |
наро́гі |
| Р. |
наро́га |
наро́гаў |
| Д. |
наро́гу |
наро́гам |
| В. |
наро́г |
наро́гі |
| Т. |
наро́гам |
наро́гамі |
| М. |
наро́зе |
наро́гах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
наро́г, -а, М -ро́зе, мн. -і, -аў, м.
Частка плуга, якая падразае пласт зямлі знізу і перадае яго на адвал.
|| прым. наро́жны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
наро́г м. ле́ме́х, сошни́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
наро́г, ‑а, М ‑розе, м.
Частка плуга, якая падразае зямлю знізу. Конь нацягнуў пастронкі, нарог лёгка ўехаў у зямлю. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Нарог ’лямеш, сашнік’ (Нас., Чач., Шн., Гарэц., Яруш., Тарн., Сл. ПЗБ); паводле Насовіча, назва ужывалася ў Віленскай, Ковенскай, Гродзенскай і Мінскай губ.; згодна з ДАБМ, у паўночна-заходняй зоне беларускіх гаворак; за межамі гэтага арэала вядомы на Беласточчыне naroχ ’тс’ (Смул.) і ўсх.-палес. naroh ’жалезны наканечнік рагаціны’ (Маш.); ст.-бел. нарогъ ’сашнік’ (Гарб.), польск. дыял. і ст.-польск. naróg ’жалезны зуб у сахі’. Празрыстая назва (на + рог) акрэслівае этналінгвістычную супольнасць, якая характарызуецца пэўным культурна-моўным адзінствам, у прыватнасці тыпам т. зв. літоўскай сахі (гл. Народная сельскагаспадарчая тэхніка беларусаў. Мн., 1974, 17).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ле́ме́х с.-х. ляме́ш, род. лемяша́ м.; (сошник) наро́г, -га м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сашні́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м. (спец.).
1. Частка сахі, плуга і некаторых іншых сельскагаспадарчых прылад — востры жалезны нарог, які падразае пласт зямлі знізу, праводзіць у глебе баразёнкі.
2. Шырокая стальная пласціна, прымацаваная да лафета, якая, упіраючыся ў зямлю, перашкаджае адкату гарматы пасля выстралу.
|| прым. сашніко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зліза́цца сов., разг. (износиться, стать тоньше от трения) стере́ться;
наро́г ~за́ўся — ле́мех стёрся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лямех, нарог
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
адкава́ць сов., в разн. знач. откова́ть;
а. наро́г — откова́ть ле́мех;
а. падко́ву — откова́ть подко́ву
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)