накла́сці, -ладу́, -ладзе́ш, -ладзе́; -ладзём, -ладзяце́, -ладу́ць; -ла́ў, -ла́ла; -ладзі́; -ла́дзены; зак.
1. што і чаго. Кладучы, напоўніць чым-н.
Н. воз дроў.
2. Замацаваць што-н. на частцы паверхні.
Н. павязку.
3. што на каго. Падвергнуць чаму-н. каго-н.; прызначыць што-н.
Н. спагнанне.
Н. штраф.
4. чаго. Развесці (пра агонь).
Н. агню.
5. перан., што. Пакінуць след, адбітак на кім-н.
Вайна наклала свой адбітак на жыццё вёскі.
6. Пабіць каго-н. (разм., груб.).
|| незак. наклада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і накла́дваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
накла́сці
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
накладу́ |
накладзё́м |
| 2-я ас. |
накладзе́ш |
накладзяце́ |
| 3-я ас. |
накладзе́ |
накладу́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
накла́ў |
накла́лі |
| ж. |
накла́ла |
| н. |
накла́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
накладзі́ |
накладзі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
накла́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
накла́сці сов.
1. наложи́ть; (навалить в каком-л. количестве — ещё) накла́сть;
н. на машы́ну мяшко́ў — наложи́ть (накла́сть) на маши́ну мешко́в;
н. мі́ску ка́шы — наложи́ть (накла́сть) ми́ску ка́ши;
2. см. налажы́ць 2;
3. разг., груб. (побить кого-л.) накла́сть; всы́пать (кому)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
накла́сці, ‑кладу, ‑кладзеш, ‑кладзе; ‑кладзём, ‑кладзяце; пр. наклаў, ‑клала; заг. накладзі; зак.
1. чаго. Кладучы, напоўніць чым‑н. Накласці воз дроў. □ Баласпай наклаў у .. люльку новую порцыю тытуню, доўга ўмінаў яго цёмным пальцам з прыпухлымі вугламі на суставах. Беразняк. // Палажыць пэўную колькасць чаго‑н. Бабка Параска ўзялася за работу. Наклала дроў у печ, падпаліла іх і завінулася з венікам каля хаты, старанна падмятаючы пакойчык. Колас. Палажыў.. [Сцёпка кнігу] у кучу, дастаў другую, трэцюю, наклаў так цэлы стос. Пальчэўскі.
2. Тое, што і налажыць 1 (у 2–4 і 6 знач.). Антон Харытонавіч змазаў ёдам раны, наклаў павязкі. Сіняўскі. Вайна наклала свой адбітак на ўсё жыццё горада і нават на яго выгляд. Дудо. [Ірына Мікалаеўна:] — Хворых ізалявалі. На вёскі, дзе ачагі тыфу, наклалі каранцін. М. Ткачоў. — Я накладу на вас штраф, пан упраўляючы, — ледзь пераступіўшы парог, выпаліла Алаіза. Арабей.
3. чаго. Развесці (пра агонь). Прынеслі дроў, агню наклалі, У прыску бульбы напяклі. А ноч рассыпала каралі Над гмахам сцішанай зямлі. Колас.
4. Разм. груб. Набіць каго‑н. [Халуста:] — Ліха матары яго! Яшчэ [Сямён] дагоніць ды па шыі накладзе. Чарнышэвіч.
•••
Накласці на сябе рукі — тое, што і налажыць на сябе рукі (гл. налажыць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ве́та, нескл., н. (кніжн.).
Забарона, адмена (якіх-н. рашэнняў).
Накласці в. на праект.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
секвестрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак. і незак., што (кніжн.).
Накласці (накладаць) секвестр на што-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
секве́стр, -у, мн. -ы, -аў, м. (кніжн.).
У цывільным праве: забарона карыстання якой-н. маёмасцю, якая накладаецца органамі ўлады.
Накласці с.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
взгромозди́ть сов., разг. узгрува́сціць, нагрува́сціць, навалі́ць, накла́сці;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
арыштава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак., каго-што.
Пазбавіць каго-н. волі з узяццем пад варту або накласці арышт на што-н.
|| незак. арышто́ўваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
анафемава́ць
‘накласці (накладваць) анафему на каго-небудзь’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
анафему́ю |
анафему́ем |
| 2-я ас. |
анафему́еш |
анафему́еце |
| 3-я ас. |
анафему́е |
анафему́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
анафемава́ў |
анафемава́лі |
| ж. |
анафемава́ла |
| н. |
анафемава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
анафему́й |
анафему́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
анафему́ючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)