мяцёлка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.
1. гл. мятла.
2. Суквецце некаторых раслін, якое нагадвае па форме мятлу.
|| прым. мяцёлачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мяцё́лка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
мяцё́лка |
мяцё́лкі |
| Р. |
мяцё́лкі |
мяцё́лак |
| Д. |
мяцё́лцы |
мяцё́лкам |
| В. |
мяцё́лку |
мяцё́лкі |
| Т. |
мяцё́лкай
мяцё́лкаю |
мяцё́лкамі |
| М. |
мяцё́лцы |
мяцё́лках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
мяцёлка ж.
1. в разн. знач. метёлка;
змахну́ць пыл ~кай — смахну́ть пыль метёлкой;
~кі травы́ — метёлки травы́;
2. бот. метёлка; султа́н м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мяцёлка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
1. Тое, што і мятла. А вілы, граблі і мяцёлкі,.. Каля варот адны стаялі — Таксама працы ўжо чакалі. Колас.
2. Спец. Суквецце некаторых раслін, якое нагадвае па форме мятлу. Бездапаможна пнуцца ўгару сіва-зялёныя мяцёлкі аўса. Брыль.
3. Абл. Мятліца. Улетку па гэтай дарозе вазілі з паплавоў сена, мяккае, як воўну, жыта напалам з гірс[о]й і мяцёлкай. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мятла́, -ы́, мн. мётлы і (з ліч. 2, 3, 4) мятлы́, мёцел і мётлаў, ж.
Прадмет гаспадарчага ўжытку для падмятання ў выглядзе насаджанага на палку пучка звязаных галінак.
◊
Ікаць мятлой (разм.) — груба выдаляць каго-н.
Пад мятлу (вымесці, вычысціць, з’есці) (разм.) — начыста, без астатку.
|| памянш. мяцёлка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Мяцёлка ’мятла’, ’суквецце некаторых раслін’, ’мятліца’ (ТСБМ), ’доўгія валасы на канцы хваста ў каровы’ (шчуч., Сл. ПЗБ), мяцёлачкі ’адросткі пер’я ў птушкі ў час лінькі’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Укр. мете́лочки ’смеццевы клапоўнік, венічкі, Lepidium ruderale L.’, міте́лка ’венік’, рус. метёлка ’тс’, ’суквецце раслін’. Усх.-слав. Да мятла́ 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мятлі́сты, -ая, -ае.
Такі, як мяцёлка, пышны.
М. авёс.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мятлі́сты, ‑ая, ‑ае.
Такі, як мяцёлка, пышны. Зусім не відаць Агаткі: вусаты ячмень з аднаго боку, з другога — мятлісты авёс. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мятлі́шча, ‑а, н.
Палка, на якую насаджваецца мяцёлка, дзяржанне мятлы. [Банадысь] нешта яшчэ кешкаўся на таку, стукаў мятлішчам па чымсьці драўляным. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вало́тка ’пладовая частка проса’ (КЭС); ’галінка’ (Булг.). Рус. смал. волоть ’верхняя частка снапа’, укр. волот ’мяцёлка’, польск. włoć prosiana ’сумнік’, н.-луж. (w)łoś ’колас, катах’, чэш. (v)lat ’мяцёлка’, валаш. vlať ’колас аўса’, славац. lata ’гронкавае суквецце’, серб.-харв. вла̑т, славен. vlat ’мяцёлка, колас’, vlatka, vlatína ’мяцёлка’. Прасл. *voltъ/*voltь. І.‑е. паралелі: літ. váltis ’колас аўса, мяцёлка’, ст.-ірл. folt ’волас’, ст.-в.-ням. wald ’лес’ (Выгонная, Лекс. Палесся, 64–70; Фасмер, 1, 344–345; Рудніцкі, 1, 470; Скок, 3, 609–610).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)