мушке́т, -а, М -ке́це, мн. -ы, -аў, м. (гіст.).

Буйнакалібернае ружжо з кнотам для запальвання пораху.

|| прым. мушке́тны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мушке́т

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. мушке́т мушке́ты
Р. мушке́та мушке́таў
Д. мушке́ту мушке́там
В. мушке́т мушке́ты
Т. мушке́там мушке́тамі
М. мушке́це мушке́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

мушке́т м., ист. мушке́т

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мушке́т ист. мушке́т, -та м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мушке́т, ‑а, М ‑кеце, м.

Старажытнае буйнакалібернае ружжо з кнотам для запальвання пораху.

[Фр. mousquet ад іт. moschetto.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мушке́т 1 ’старажытнае буйнакалібернае ружжо з кнотам для запальвання замка’ (ТСБМ, БелСЭ), ’самаробны пісталет’ (Бяльк.). Сучасная форма з рус. мушкет ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 86). Аднак ст.-бел. мушкетъ ’тс’ (1616 г.) запазычана са ст.-польск. muszkiet, якое з франц. mousquet ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 69).

Мушке́т 2 ’бузіна, Sambucus L.’ (Бяльк.). Няясна. Магчыма, ад мушкат, мускат (ст.-бел. мушкатела ’сорт віна і вінаграду’) паводле падабенства (ягады, колер?).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мушкаты́р ’неспакойны, адчайны чалавек’ (Федар. 4). У выніку пераносу семантыкі з ⁺мушке́тыр, якое з польск. muszkietyr ’салдат, узброены мушкетам’. Да мушке́т (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

стрэльба, ружжо / з вінтавою нарэзкаю: вінтоўка / вінтоўка з пакарочанаю руляю: карабін / вінтоўка з абрэзаным канцом рулі: абрэз / паляўнічая з дзвюма рулямі: двухстволка, дубальтоўка; карабінка / зараджаецца аўтаматычна: самазарадка / з калібрам 7,6 мм: трохлінейка / паляўнічая, зараджаецца шротам: драбавік (разм.) / пістонная: пістаноўка / з прамалінейнаю нарэзкай: штуцэр / адназарадная вінтоўка: бярданка / цяжкая буйнога калібру: мушкет / крамянёвая: фузія (гіст.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)