мо́ршчыцца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
мо́ршчуся |
мо́ршчымся |
| 2-я ас. |
мо́ршчышся |
мо́ршчыцеся |
| 3-я ас. |
мо́ршчыцца |
мо́ршчацца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
мо́ршчыўся |
мо́ршчыліся |
| ж. |
мо́ршчылася |
| н. |
мо́ршчылася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
мо́ршчыся |
мо́ршчыцеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
мо́ршчачыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
мо́ршчыцца, -чуся, -чышся, -чыцца; незак.
1. Збірацца ў маршчыны (пра скуру, часткі твару і пад.).
2. Моршчыць твар (ад болю, незадаволенасці і пад.).
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Пакрывацца маршчынамі, складкамі (пра адзежу, рэчы).
|| зак. намо́ршчыцца, -чуся, -чышся, -чыцца, памо́ршчыцца, -чуся, -чышся, -чыцца і змо́ршчыцца, -чуся, -чышся, -чыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мо́ршчыцца несов.
1. (собираться в морщины) мо́рщиться;
2. перен. (покрываться складками, рябью) мо́рщиться, морщи́ниться;
3. перен., разг. (от боли, недовольства) мо́рщиться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мо́ршчыцца, ‑шчуся, ‑шчышся, ‑шчыцца; незак.
1. Збірацца ў маршчыны (пра скуру, часткі твару). Велікаваты тонкі нос моршчыўся, і ад таго выразней выступалі баразёнкі зморшчын ля вачэй. Асіпенка. Каравая моршчыцца скура, Аброс [лясун] цёмным мохам, як пень. Багдановіч.
2. Моршчыць твар (ад болю, незадаволенасці і пад.). Вадэйка ўздрыгвае ўсім сваім вялікім целам, пакутліва моршчыцца. Навуменка. Бацька, скурчыўшыся, ляжаў у прымятым аеры ля раўка і моршчыўся ад болю. Бажко.
3. перан. Пакрывацца маршчынамі, рабізной (пра паверхню вады). Ад ветру з прысвістам шумелі голыя кусты, у затоках і невялікіх сажалках моршчылася цёмна-сіняя вада. Дуброўскі. Рачулкі моршчыліся ў пене. Бядуля. // Рабіцца няроўным, пакрывацца складкамі (пра адзежу, рэчы). Малатабоец Міша Чэчат глядзіць, .. як моршчыцца і сапе на ўсё нутро куртаты скураны мех. Арочка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Моршчыцца, моршчыць ’збірацца ў маршчыны’, ’моршчыць твар’, ’пакрывацца рабізнай (аб паверхні вады)’ (ТСБМ, Шат., Сл. ПЗБ; мсцісл., Жыв. сл.), моршч, моршча́к, моршчэнік ’маршчына’ (ТС), моршчы ’маршчыны’ (гродз., КЭС). Укр. мо́ршчити, моршо́к, мо́рщина, рус. морщить, морщина, ст.-рус. съмърсканъ ’зморшчаны’, польск. marszczyć, н.-луж. maršćiś, в.-луж. zmorsk, moršćić, чэш. mraštiti, ‑mrsknouti, славац. mŕštiť, mraštiť, славен. mŕščiti, серб.-харв. мр̏штити се, смр̏скати, мр̏ска, макед. мршти се, балг. мръщя, ст.-слав. съмръснѫти ’моршчыць’. Прасл. mьrsk‑/morsk‑, да якіх роднаснымі з’яўляюцца лат. mãrskla ’складка тлушчу, валлё-падбародак’, mãrskna ’тс’ (Мюлёнбах–Эндзелін, 2, 584; Фасмер, 2, 659; Бязлай, 2, 203), ст.-інд. mū́rcchati ’дранцвее, шэрхне, гусцее’, якое з *mr̥sk‑ (Махэк₂, 380). Гл. таксама моршчы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
змо́ршчыцца гл. моршчыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
намо́ршчыцца гл. моршчыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
памо́ршчыцца гл. моршчыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
морщи́ниться мо́ршчыцца, маршчы́ніцца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
смо́рщиваться змо́ршчвацца, мо́ршчыцца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)