мо́мант
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
мо́мант |
мо́манты |
| Р. |
мо́манту |
мо́мантаў |
| Д. |
мо́манту |
мо́мантам |
| В. |
мо́мант |
мо́манты |
| Т. |
мо́мантам |
мо́мантамі |
| М. |
мо́манце |
мо́мантах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
мо́мант, -у, М -нце, мн. -ы, -аў, м.
1. Міг, імгненне, вельмі кароткі прамежак часу, у які адбываецца што-н.
Забыцца на м.
2. Частка, элемент, асобны бок якой-н. з’явы.
Станоўчыя моманты працоўнай дзейнасці.
◊
У адзін момант — адразу ж, імгненна.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мо́мант, -ту м., в разн. знач. моме́нт; (очень короткий промежуток времени — ещё) мгнове́ние ср.; миг;
урачы́сты м. — торже́ственный моме́нт;
зру́чны м. — удо́бный моме́нт;
м. сі́лы (іне́рцыі) — моме́нт си́лы (ине́рции);
наста́ў м. заці́шша — наступи́л моме́нт зати́шья;
адзі́н м. — одно́ мгнове́ние;
○ бягу́чы м. — теку́щий моме́нт;
магні́тны м. — магни́тный моме́нт;
◊ у адзі́н м. — в мгнове́ние о́ка, в одно́ мгнове́ние, в оди́н миг;
на м. — на мгнове́ние, на миг; на мину́тку;
у той жа м. — в тот же миг;
ні на м. — ни на миг
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
мо́мант, ‑у, М ‑нце, м.
1. Вельмі кароткі прамежак часу; імгненне, міг. На нейкі момант у пакоі запанавала цішыня. Шыловіч. Адзін момант — і першая лінія службы дзесяткамі зоркіх вачэй і чуткіх вушэй заблакіравала граніцу. Брыль. // чаго. Адрэзак часу, калі пачынаецца нейкае дзеянне, з’ява. Момант спаткання. Момант зацішша.
2. Пэўны прамежак часу, этап у гісторыі, развіцці чаго‑н., у жыцці каго‑н. Паэт [Колас] не прапусціў ніводнага больш-менш значнага моманту з жыцця і працы селяніна. Навуменка. Бывае, што нечакана светлы момант узнагароджвае чалавека за многія гады пакут. Кулакоўскі.
3. Частка, элемент, асобны бок якой‑н. з’явы. На мастацкіх палатках адлюстраваны моманты з працоўнай дзейнасці і адпачынку працоўных. «Беларусь».
4. Спец. Матэматычнае паняцце, якое адыгрывае значную ролю ў механіцы і тэорыі імавернасцей. Момант інерцыі. Момант сілы.
•••
Бягучы момант — сучасны, цяперашні момант.
Магнітны момант — асноўная велічныя, якая характарызуе магнітныя ўласцівасці рэчыва.
На момант — на імгненне; вельмі коратка.
У адзін момант — тое, што і у адзін міг (гл. міг).
[Лац. momentum.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Момант, мо́мэнт ’імгненне, міг’, ’пэўны прамежак часу’, этап у гісторыі, развіцці, жыцці каго-, чаго-небудзь’ (ТС, Нас., Яруш., Шат.), мамэнт ’момант’ (Касп.; воран., Сл. ПЗБ), ’хутка, адразу’ (Сцяшк. Сл.), ст.-бел. моментъ ’момант’ (XVII ст.) запазычана са ст.-польск. moment ’тс’, якое з лац. mōmentum ’рухаючая сіла, штуршок’ (Булыка, Лекс. запазыч., 156; Кюнэ, Poln., 78) < movimentum < movere ’рухаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пача́так
‘месца, пункт; першы момант якога-н. дзеяння, працэсу, з'явы; аснова, крыніца, сутнасць чаго-н.’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
пача́так |
пача́ткі |
| Р. |
пача́тку |
пача́ткаў |
| Д. |
пача́тку |
пача́ткам |
| В. |
пача́так |
пача́ткі |
| Т. |
пача́ткам |
пача́ткамі |
| М. |
пача́тку |
пача́тках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
момента́льно нареч. у мо́мант;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
моме́нт в разн. знач. мо́мант, -ту м.;
моме́нт си́лы, ине́рции физ. мо́мант сі́лы, іне́рцыі;
теку́щий моме́нт цяпе́рашні (бягу́чы) мо́мант;
◊
в оди́н моме́нт у адзі́н мо́мант;
благоприя́тный, подходя́щий, удо́бный моме́нт зру́чны мо́мант;
моме́нтами калі́-нікалі́, час ад ча́су;
реша́ющий моме́нт раша́ючы мо́мант;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́чакаць, -аю, -аеш, -ае; зак., што.
Наўмысна прамарудзіўшы, дачакацца чаго-н.
В. зручны момант.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мгнове́нно нареч. вокамгне́нна, у адзі́н мо́мант;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)