ма́чаха

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ма́чаха ма́чахі
Р. ма́чахі ма́чах
Д. ма́часе ма́чахам
В. ма́чаху ма́чах
Т. ма́чахай
ма́чахаю		 ма́чахамі
М. ма́часе ма́чахах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ма́чаха ж. ма́чеха

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ма́чаха, -і, ДМ -часе, мн. -і, -чах і ма́чыха, -і, ДМ -чысе, мн. -і, -чых, ж.

Няродная маці, жонка бацькі ў адносінах да яго дзяцей ад папярэдняга шлюбу.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ма́чаха, ма́чыха, ма́ччыха, ма́чоха, ма́чэха, ма́чуха ’няродная маці’ (ТСБМ, Яруш., Шат., Касп., Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС, Бес.; КЭС, лаг.; Мат. Гом.). Укр. мачоха, рус. ма́чеха, ма́чиха, ст.-рус. мачеха, мачиха, мащеха; польск., луж. macocha, каш. macecha, чэш. macecha, macocha, славац. macocha, славен. máčeha, серб.-харв. ма̏ћеха, ма̏ћаха, ма̏ћуха, макед. маштеа, маќеа, маќева, балг. ма́штеха, маштиха. Прасл. matjexa, якое з mati, утворана пры дапамозе экспрэсіўных суфіксаў ‑exa, ‑oxa, ‑uxa, ‑ixa (Фасмер, 2, 586; Бязлай, 2, 159). Аднак Зомер (IF, 11, 54) мяркуе, што зыходнай формай будзе параўнальная ступень лексемы māter‑ — *matrjesī. Бел. мачоха ’мачаха’ (Кліх, Маш.) мае націск на ‑о‑ пад уплывам польск. мовы. Сюды ж драг. ма́чоха ’трама’ (Нар. сл.), малар. ’самая тоўстая лёстка ў драбіне воза’ (Нар. словатв.) і ма́чоха, ма́чуха ’папярочны край берда’ (Уладз.), паўд.-гом. ма́тчыха, ма́чуха ’тс’ (ЛАПП).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ма́чаха, ‑і, ДМ ‑часе і ма́чыха, ‑і, ДМ ‑чысе, ж.

Жонка бацькі ў адносінах да дзяцей ад папярэдняга шлюбу; няродная маці. Іна бліснула на мачаху злоснымі вачамі, але тая не заўважыла гэтага позірку, бо ўся яе ўвага была аддадзена Анатолю. Ваданосаў. Маці ў нас даўно ўжо няма, .. [бацька] гадаваў нас адзін, не пажадаўшы пасля яе смерці прывесці ў хату мачыху. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ма́чыха гл. мачаха.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ма́чыха ж., см. ма́чаха

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ма́чыха,

гл. мачаха.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ма́чеха ма́чаха, -хі ж.; ма́чыха, -хі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пасты́ліць

‘рабіцца абрыдлым; выклікаць у каго-небудзь непрыхільнасць да каго-небудзь (мачаха пасынка пастыліць бацьку)’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. пасты́лю пасты́лім
2-я ас. пасты́ліш пасты́ліце
3-я ас. пасты́ліць пасты́ляць
Прошлы час
м. пасты́ліў пасты́лілі
ж. пасты́ліла
н. пасты́ліла
Дзеепрыслоўе
цяп. час пасты́лячы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)