матэрыя́л
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
матэрыя́л |
матэрыя́лы |
| Р. |
матэрыя́лу |
матэрыя́лаў |
| Д. |
матэрыя́лу |
матэрыя́лам |
| В. |
матэрыя́л |
матэрыя́лы |
| Т. |
матэрыя́лам |
матэрыя́ламі |
| М. |
матэрыя́ле |
матэрыя́лах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
матэрыя́л, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Прадметы, рэчывы, з якіх будуецца, вырабляецца што-н.; сыравіна.
Будаўнічы м.
2. перан. Розныя звесткі, крыніцы, якія служаць асновай для чаго-н.
М. для назірання.
Гістарычны м.
3. звычайна мн. Збор звестак, дакументаў па якім-н. пытанні.
Матэрыялы з’езда.
4. Тканы або трыкатажны выраб, прызначаны для шытва.
М. на сукенку.
|| прым. матэрыя́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
матэрыя́л, -лу м., в разн. знач. материа́л;
будаўні́чы м. — строи́тельный материа́л;
м. на суке́нку — материа́л на пла́тье;
м. для выступле́ння — материа́л для выступле́ния;
○ іне́ртныя ~лы — ине́ртные материа́лы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
матэрыя́л, ‑у, м.
1. Прадмет, рэчыва, сыравіна, з якіх будуецца, вырабляецца што‑н. Будаўнічы матэрыял. □ Лесапілка так забіта матэрыялам, што нават невядома, калі тыя дошкі будуць напілаваны. Васілевіч.
2. Розныя звесткі, крыніцы, якія служаць асновай для чаго‑н., доказам чаго‑н. Гістарычны матэрыял для рамана. □ У архіве [Багушэвіча] вялікае месца займаюць матэрыялы па беларускаму фальклору, сабраныя самім паэтам. Ларчанка. Мне давялося пазнаёміцца з навуковымі матэрыяламі Чарнаморскага запаведніка на Украіне, у вусці Дняпра, з якіх відаць, што чайкі сапраўды знішчаюць у вялікай колькасці насякомых, шкодных для сельскай і лясной гаспадаркі. В. Вольскі. Дзяўчына разгортвала газету і чытала найбольш цікавыя матэрыялы, расказвала аб важных падзеях, што адбываюцца ў свеце. Шчарбатаў. // звычайна мн. (матэрыя́лы, ‑аў). Збор звестак, дакументаў па якому‑н. пытанню. Матэрыялы XXV з’езда КПСС. □ Дзікавіцкі дастаў з шуфляды папку з матэрыяламі і падаў яе Шаманскаму. Дуброўскі.
3. Тканіна, матэрыя. Хлопцы былі ў новых касцюмах, дзяўчаты ў прыгожых сукенках з дарагіх матэрыялаў, пашытых па апошняй модзе. В. Вольскі.
•••
Інертныя матэрыялы — рэчывы (пясок, гравій, шчэбень і інш.), якія ўваходзяць у склад будаўнічых раствораў, бетонаў і пад. у якасці запаўніцеляў.
Супраціўленне матэрыялаў гл. супраціўленне.
[Ад лац. materialis.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Матэры́ял, матэрʼя́л, мацерʼя́л ’матэрыял, матэрыя’ (смарг., брасл., Сл. ПЗБ; Яруш., ТСБМ), матарыя́л ’цяслярскі будаўнічы матэрыял’ (Шат.); ст.-бел. материальный (материялный, матерыялный), ’матэрыяльны’ (пач. XVII ст.) запазычана са ст.-польск. materyjalny, якое з с.-лац. materialus < лац. māteriālis < māteria > матэрыя (гл.) (Булыка, Лекс. запазыч., 195). Форма мацерʼя́л з рус. мовы, як і матэрыялізм (Крукоўскі, Уплыў, 81).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
крэш-матэрыя́л
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
крэш-матэрыя́л |
| Р. |
крэш-матэрыя́лу |
| Д. |
крэш-матэрыя́лу |
| В. |
крэш-матэрыя́л |
| Т. |
крэш-матэрыя́лам |
| М. |
крэш-матэрыя́ле |
Крыніцы:
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
цу́да-матэрыя́л
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
цу́да-матэрыя́л |
цу́да-матэрыя́лы |
| Р. |
цу́да-матэрыя́лу |
цу́да-матэрыя́лаў |
| Д. |
цу́да-матэрыя́лу |
цу́да-матэрыя́лам |
| В. |
цу́да-матэрыя́л |
цу́да-матэрыя́лы |
| Т. |
цу́да-матэрыя́лам |
цу́да-матэрыя́ламі |
| М. |
цу́да-матэрыя́ле |
цу́да-матэрыя́лах |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
рата́нг
‘драўніна; матэрыял’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
рата́нг |
| Р. |
рата́нгу |
| Д. |
рата́нгу |
| В. |
рата́нг |
| Т. |
рата́нгам |
| М. |
рата́нгу |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
фі́бра
‘матэрыял’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
фі́бра |
| Р. |
фі́бры |
| Д. |
фі́бры |
| В. |
фі́бру |
| Т. |
фі́брай фі́браю |
| М. |
фі́бры |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прыкла́д
‘дапаможны матэрыял’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
прыкла́д |
| Р. |
прыкла́ду |
| Д. |
прыкла́ду |
| В. |
прыкла́д |
| Т. |
прыкла́дам |
| М. |
прыкла́дзе |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)