ма́сленіца¹, -ы, мн. -ы, -ніц, ж.
Пасудзіна для падачы на стол сметанковага масла.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ма́сленіца
‘прывольнае жыццё’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
ма́сленіца |
| Р. |
ма́сленіцы |
| Д. |
ма́сленіцы |
| В. |
ма́сленіцу |
| Т. |
ма́сленіцай
ма́сленіцаю |
| М. |
ма́сленіцы |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ма́сленіца
‘пасудзіна’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ма́сленіца |
ма́сленіцы |
| Р. |
ма́сленіцы |
ма́сленіц |
| Д. |
ма́сленіцы |
ма́сленіцам |
| В. |
ма́сленіцу |
ма́сленіцы |
| Т. |
ма́сленіцай
ма́сленіцаю |
ма́сленіцамі |
| М. |
ма́сленіцы |
ма́сленіцах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ма́сленіца², -ы, ж.
1. (з вялікай літары). Старажытнае славянскае свята провадаў зімы, аднесенае на тыдзень перад Вялікім постам.
Святкаваць Масленіцу.
2. Аб добрым, забяспечаным жыцці.
Не жыццё, а м.
|| прым. ма́сленічны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ма́сленіца I ж.
1. (столовая посуда) маслёнка;
2. (Ма́сленіца) (праздник проводов зимы) Ма́сленица
ма́сленіца II ж., прям., перен. ма́сленица, ма́сленая;
◊ не жыццё, а м. — погов. не житьё, а ма́сленица;
міну́лася кату́ м. — не всё коту́ ма́сленица
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ма́сленіца 1, ‑ы, ж.
Пасудзіна, падобная на місачку з накрыўкай, у якой падаюць масла на стол.
ма́сленіца 2, ‑ы, ж.
1. Свята провадаў зімы ў старажытных славян і іншых народаў, аднесенае хрысціянскай царквой на нядзелю перад т. зв. «вялікім постам». Была масленіца. Непадалёк, на сажалцы, хлопцы і дзяўчаты круцілі карусель. Асіпенка.
2. перан. Разм. Аб добрым, прывольным жыцці. Не жыццё, а масленіца. □ А з учарашняга дня дык у Венькі зусім масленіца: бацькі паехалі на поўдзень адпачываць, а яго пакінулі на бабулю. Шыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ма́сленіца, ма́сленка, ма́сьлінка, ма́сліна, ма́сляна ’свята провадаў зімы, аднесенае царквою на нядзелю перад вялікім постам’, ’прывольнае добрае жыццё’ (ТСБМ, БелСЭ; драг., КЭС; паўд.-усх., КЭС). Укр. ма́сниця, ма́сляниця, масляна, рус. масленица, ма́сляница, ма́сленая, ма́сляная, ст.-рус. масленица, масляница, масленая недѣля ’масляніца’. Усходнеславянскае. Утварылася ў выніку намінацыі са ст.-слав. словазлучэння ⁺масльнаꙗ седьмица. Сюды ж маслінка ’страва з тварагу і масла, якую ядуць на масленіцу’ (віц., Хрэст. дыял.). Да ма́сла (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ма́сленая и ма́сленица (праздник) Ма́сленіца, -цы ж.; прям., перен. ма́сленіца, -цы ж.;
◊
не житьё, а ма́сленица не жыццё, а ма́сленіца;
не всё коту́ ма́сленица не заўсёды кату́ ма́сленіца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кот, ката, М каце, м.
Самец кошкі.
•••
Марскі кот — а) тое, што і коцік (у 2 знач.); б) род марскога ската.
Чаротавы кот — драпежная млекакормячая жывёліна сямейства кашэчых.
Гуляць у ката і мышку гл. гуляць.
(Жыць) як кот з сабакам — пра людзей, якія пастаянна сварацца.
Кату па пяту — вельмі малы ростам.
Купіць ката ў мяшку гл. купіць.
Мінулася кату масленіца; не ўсё кату масленіца гл. масленіца.
Цягнуць ката за хвост гл. цягнуць.
(Як) кот наплакаў — пра вельмі малую колькасць чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ку́бачак ’масленіца’ (Сцяшк.). Гл. кубак. Словаўтваральная структура: *куб‑ак‑ек.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)