мана́рхаў

прыметнік, прыналежны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. мана́рхаў мана́рхава мана́рхава мана́рхавы
Р. мана́рхавага мана́рхавай
мана́рхавае		 мана́рхавага мана́рхавых
Д. мана́рхаваму мана́рхавай мана́рхаваму мана́рхавым
В. мана́рхаў (неадуш.)
мана́рхавага (адуш.)		 мана́рхаву мана́рхава мана́рхавы (неадуш.)
мана́рхавых (адуш.)
Т. мана́рхавым мана́рхавай
мана́рхаваю		 мана́рхавым мана́рхавымі
М. мана́рхавым мана́рхавай мана́рхавым мана́рхавых

Крыніцы: piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

мана́рх

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. мана́рх мана́рхі
Р. мана́рха мана́рхаў
Д. мана́рху мана́рхам
В. мана́рха мана́рхаў
Т. мана́рхам мана́рхамі
М. мана́рху мана́рхах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

мона́рший мана́рхаў, мана́ршы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

венцано́сны, ‑ая, ‑ае.

Уст. Урачысты эпітэт манархаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

султа́н¹, -а, мн. -ы, -аў, м.

Спадчынны тытул манархаў у некаторых мусульманскіх краінах Усходу, а таксама асоба, якая носіць гэты тытул.

|| прым. султа́нскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вялі́касць, -і, ж.

1. Тое, што і веліч (у 2 знач.).

2. Тытулаванне манархаў і іх жонак (у спалучэнні з займеннікамі «ваша», «іх», «яго», «яе»).

Яго імператарская в.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дына́стыя, ‑і, ж.

Некалькі манархаў з аднаго і таго ж роду, якія паслядоўна змянялі адзін другога на троне. Дынастыя Раманавых. Дынастыя Бурбонаў.

[Грэч. dynasteia.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дына́стыя, -і, мн. -і, -тый, ж.

1. Шэраг манархаў з аднаго і таго ж роду, якія паслядоўна змяняюць адзін аднаго.

Д.

Бурбонаў у Францыі.

2. перан. Шэраг пакаленняў, якія перадаюць з роду ў род прафесійнае майстэрства, традыцыі.

Д. сталявараў.

|| прым. дынасты́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тайфу́н, ‑у, м.

Трапічны цыклон, ураган вялікай разбуральнай сілы. Дах змацоўваюць ад тайфунаў з мора пакладзеныя на яго бярвенні. Караткевіч. Не ў страх нам пагрозаў замахі, Не ў страх інтэрвенцкія шхуны, Ні стуль, дзе гадуюць манархаў, Ні стуль, дзе бушуюць тайфуны. Купала.

[Ад кіт. тай фын — вялікі вецер.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

султа́н ​1, ‑а, м.

У некаторых мусульманскіх краінах Усходу — спадчынны тытул манархаў. // Асоба, якая носіць гэты тытул. Потым, у дванаццатым стагоддзі, султан Абд-эль Мумін, першы султан з дынастыі Альмахадаў, заснаваў у гэтай мясцовасці ўмацаваны вайсковы лагер. В. Вольскі.

[Тур. sultan ад араб.]

султа́н ​2, ‑а, м.

1. Упрыгожанне з пёраў ці конскіх валасоў на галаўных уборах, пераважна ў ваенных, а таксама на галовах коней пры ўрачыстых цырымоніях. [Станіслаў Юрага] быў апрануты ў сіні шынель з бліскучымі эпалетамі, на галаве ківер з султанам. С. Александровіч. // перан. Слуп, струмень пары, дыму і пад., які ўзнімаецца ўгору. Пералятаючы лінію фронту, [Сцяпанаў] зірнуў налева. Прыкмеціў над нямецкімі акопамі бурыя султаны разрываў снарадаў. Алешка. Полымя набрала сілу зноў, і дым чорнымі грывастымі султанамі ўзнімаўся высока ўгору і толькі там расплываўся. Савіцкі.

2. Суквецце многіх злакаў у выглядзе мяцёлкі. Султаны кукурузы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)