лята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. Мець здольнасць трымацца і перамяшчацца ў паветры.
2. перан. Хутка бегаць, рухацца, хадзіць, ездзіць, насіцца (разм.).
|| наз. лята́нне, -я, н.
|| прым. лята́льны, -ая, -ае.
Л. апарат.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
лята́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
лята́ю |
лята́ем |
| 2-я ас. |
лята́еш |
лята́еце |
| 3-я ас. |
лята́е |
лята́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
лята́ў |
лята́лі |
| ж. |
лята́ла |
| н. |
лята́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
лята́й |
лята́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
лята́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
лята́ць несов.
1. лета́ть, носи́ться; (перелетать с места на место — ещё) порха́ть;
у паве́тры лята́юць сняжы́нкі — в во́здухе лета́ют (но́сятся) снежи́нки;
на лу́зе лята́юць матылі́ — на лугу́ порха́ют мотыльки́;
2. разг. (бегать) лета́ть, носи́ться;
ён лята́ў з вёскі ў вёску — он носи́лся (лета́л) из дере́вни в дере́вню
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
лята́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Тое, што і ляцець (у 1 знач.), з той толькі розніцай, што лятаць абазначае дзеянне, якое паўтараецца ці адбываецца ў розных кірунках. Зграі крумкачоў ляталі ў паветры, апускаліся сям-там на гарачых папялішчах. Лынькоў. На ўласныя бачыў я вочы, Як чайкі над морам ляталі. Бялевіч. // Мець здольнасць трымацца і перамяшчацца ў паветры. Не ўсе птушкі лятаюць. З нар.
2. перан. Разм. Хутка бегаць, хадзіць, ездзіць, насіцца. З палаты ў палату .. [Марына] лятала быццам на крыл[ах] у сваім лебядзіна-белым халаце і накрухмаленай касынцы. Грамовіч. А немцы ляталі па полі, перапорвалі кусты і канавы — усё шукалі парашутыста і не маглі знайсці. Дайліда. // Хутка рухацца. Лятаюць рукі па клавішах.
•••
Летам лятаць — тое, што і летам ляцець (гл. ляцець).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ля́таць, лята́ць ’лётаць’, ’хутка хадзіць’, ’скакаць (пра вавёрку)’ (Сл. ПЗБ). Да лётаць (гл.). Форма з націскным ля‑ пад уплывам польск. latać ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лётаць несов., разг., см. лята́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
папалята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і папалётваць, -аю, -аеш, -ае; зак. (разм.).
Лятаць доўга, неаднаразова.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разлята́цца², -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак. (разм.).
Пачаўшы лятаць, захапіцца лятаннем, палётамі; разлётацца.
Ластаўкі разляталіся.
Самалёты разляталіся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
порха́ть несов. пы́рхаць, лётаць, лята́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адлята́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак.
1. Скончыць лятаць.
2. што. Прабыць у авіяцыі, у лётным саставе пэўны час.
Пятнаццаць гадоў адлятаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)